Maliye'nin "zihni modelini" değiştiren torba yasa
Babacan-Şimşek'in dün açıkladıkları on kadar konuyu içeren torba yasanın getirdiği değişiklikler, bu düzenlemeler arasında Maliye'nin zihni modelini değiştiren özellik taşıyan konular olduğunu gösteriyor. Maliye hep "Ala dönük" düzenlemeler talep ederken, BES uygulamasında yüzde 25'lik kamu katkısı ve haksız ve yersiz vergilerin iadesinde yüzde 12 tacil vergisi ödemeleriyle "vere dönük" kararları hayata geçiriyor.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in dün bilgi verdikleri içersinde onun üzerinde alanda değişim getiren hazırlanmakta olan "Torba yasa" Maliye'nin zihni modelinde değişime yol açacak düzenlemeler içeriyor. Maliye, bir yandan tasarrufların artırılması için Bireysel emeklilik Sisteminde teşvik modelini değiştirerek, "Katılımcının katılım ücretinin yüzde 25'i kadar nakti kamu desteği vereceğini" açıklıyor. Bir yandan da "Haksız ve yersiz alınan vergilerde 'tecil faizi' uygulamasını" hayata geçiriyor. Bu hep "Ala göre ayarlanmış Maliye zihni modelinde" şimdi ^Vere dayalı bazı değişiklikler" olmaya başladığını gösteriyor.
Babacan ve Şimşek'in dünkü basın toplantısındaki açıklamalarından sonra ilk değerlendirmeler esas itibariyle Bireysel Emekliğe getirilecek yüzde 25'lik devlet katkısı konusunda oldu. Bir yandan bunun BES'e katılımı coşturacağı, tasarruf oranını artıracağı belirtildi. Bir yandan da bu yeni düzenlemesi kamuya önemli yük getireceğinin altı çizildi.
Biz de diğer düzenlemeleri haberde okuyabilirsiniz diyerek tasarruf artışında etkili olacağı düşünülen BES konusuna değinelim. Çünkü son yıllarda tasarruftaki gerileme ile cari açıktaki artış ters orantılı olarak karşımıza çıkıyor. 2003 yılında cari açığımız 7 milyar 515 milyon dolar iken, tasarruf oranımız yüzde 17.3 seviyesindeydi. 2011 yılında tasarruf oranımız yüzde 13.6'lar seviyesine gerilemişken cari açığımız 77 milyar 199 milyon dolara yükselmiş durumda…
BES'le ilgili yeni düzenlemenin ilk değerlendirmelerin de, düşen tasarruf oranlarını artırarak cari açığı azaltma isteğine değinildi…
Türkiye'de 11 Bireysel emeklilik şirketinde 2 milyon 700 bin üye bulunuyor. Bunların son 8 yıllık dönemdeki birikimleri 16 milyar 900 milyon liraya ulaşmış durumda. BES şirketlerinin fonlarını bugüne kadar ağırlıklı olarak İMKB ve Devlet iç borç senetlerinde riski az alanlarda nemalandırdıkları biliniyor. Yeni düzenlemeler sonrasında bir yandan BES'lere üye katılımı ve toplam fon artarken, yeni finansal düzenlemelere bağlı olarak BES şirketlerinin birikimleri daha geniş yelpazede değerlendirerek daha yüksek getiri elde edebileceklerdir…
BES'lerde yürürlükteki sistemde vergi yoluyla teşvik uygulaması söz konusuydu. Ali Babacan bu sistemde vergi desteğinden katılımcıların sadece yüzde 35'inin yararlanabildiğini, yeni sistemden kamunun yüzde 25 katkısı olan sistemden bütün katılımcıların yararlanacağını açıkladı. Yeni modelde katılımcının 100 liralık katılımının yanında kamu da 25 liralık katılımda bulunacak. Kamu katkısı yıllık brüt asgari ücretin yüzde 25'ini aşamayacağı için bu yıl için 2 bin 660 lira ile sınırlı olacak. Asgari ücret artıkça bu miktar yıllara göre artacak. Katılımcılar iki yıl devlet katkısını ve nemasını çekemeyecekler. 3. Yılda yüzde 15'ini,6. Yılda yüzde 35'ini, 10. Yılda yüzde 60'ını çekebilecekler. 10 yıl prim ödeyip 56 yaşını dolduranlar devlet katkısı ve nemasının çekebilecekler.
Arkadaşımız Naki Bakır, katılımcı sayısı sabit kalırsa 10 yılda eski sisteme göre 1.7 milyar olan kamunun yükü, yeni sistemle 8.2 milyar liraya çıkacağı için kamunun yükü 6.5 milyar dolar artmış olacak. Eğer her yıl yüzde 10'luk katılımla BES üye sayısı artarsa, on yılda katılımcı sayısı 7 milyon 100 bine çıkarken katılımcıların katkı payı ödemesi 111 milyara yükselirken, bunun yüzde 25'i olarak kamunun aktarması gereken kaynak 28 milyar liraya yükselecek, eski düzenlemenin yüzde 15'lik vergi iadesinin on yıllık yükü yaklaşık 7 milyar olacağı için, on yılda yeni sistemle kamunun kabul edeceği yeni yük 21 milyar lirada kalacak.
İşte, yeni torba yasada yer alacak bu düzenleme "Maliye'nin zihni modelindeki değişikliğin bir örneği" olarak karşımıza çıkıyor. Ayrıca, Maliye'nin haksız veya yersiz aldığı vergiler iade edilirken, buna yüzde 12 "tecil faizi" işletilecek. Bu da "Maliye zihni modelinde hata kabulünde kendine dönük ceza" olarak bir başka değişimi ortaya koyuyor.