Maliye'den "Deli Dumrul" vergisi gibi…
Bakan Şimşek geçen hafta başında ilk yarı bütçe sonuçlarını açıklarken bütçe dengelerinde bozulma olduğunu ek tedbirin gündemde olduğunu söyleyip, "Yılsonunda hedeflerin başarı ile tuturulacağını inandığını" söylüyordu. Hafta içinde eşime gecikmiş bir vergi borcu ile ilgili korkutucu matbu bir kağıt geldi. Vergi dairesine gittiğimde bunun 2003 yılında bir gayrimenkul alım satımından 106 liralık eksik ödemeden kaynaklandığını o günden bu yana sorulmayıp üzerine asıl borcun çok üzerinde yük bindirildiğini ve 680 lira ile "Öde kurtul" durumu yaratıldığını gördüm. Sadece o saatte o vergi dairesinde ellerinde aynı matbu ödeme emirleri olan 100'den fazla kişi borcunun ne olduğunu öğrenmeye çalışıyordu. Maliye'den "Deli Dumrul" vergisi ondan kaynaklanıyor…
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek geçen hafta başında Pazartesi günü düzenlediği basın toplantısında, ilk yarı bütçe sonuçlarını değerlendirirken, "Yılsonu hedeflerini tutturmaya yönelik başarılı görünüm söz konusu, ancak genel olarak bir bozulma işaretini izliyoruz. Ek tedbirler gündemde." diye konuştu. Çarşamba akşamı eve gittiğim de vergi dairesinden eşime gelmiş bir zarfla karşılaştım. "Değerli mükellef" diye başlayan matbu mektupta "vadesi geçmiş bir borcunuzu ödemek, bilgi almak, taksitlendirmek için vergi dairesi müdürlüğüne müracaatınızı dileriz" deniliyordu. Aksi halde 6183 sayılı bu kamu alacağı için banka hesaplarına, gayrimenkullerine, taşıtına el konulacağı belirtiliyordu. Bir de görüşülecek yetkili ismi verilmişti.
Önce avukatımıza aratıp borcun nereden kaynaklandığını öğrenmek istedik. "680 liralık bir tahsilat eksikliği olduğunu ama nedenini öğrenemediğini taksitlendirilebileceğini öğrendiğini " söyledi. Bunun üzerine meblağ nedeniyle biraz rahatlamış bir şekilde Cuma sabahı belirtilen vergi dairesine gittik. Başvuru yapacağımız isim bir kağıt üzerine yazılarak 3. Katta kendisini bulabileceğimiz belirtiliyordu. 3. Kat bize gelen matbu kağıt benzeri kağıtlar ellerinde olan 100'den fazla kişi vardı. Bankoların önü doluydu. Başvurulacak kişinin kapısında da bir kalabalık vardı. Banko arkasındaki kişiye gelen kağıdı gösterdiğimiz de çağrıda adı olan ismi görmemizin gerekli olmadığını, içerde bir masada oturan bayandan bilgi alabileceğimizi söyledi. Bayan eşimin vatandaşlık numarasını alıp 680 liralık borç kağıdını çıkardı. Borcun nedenini sorduğumuzda onun nedenini arşivden çıkarmanın zor olduğunu söyledi.
Tam bir, "Öde kurtul" tavrıyla davranan bayan "Taksitlendirme de yapabilirsiniz" dedi. Borcu ödeyince "Tahsil makbuzunda" durumu öğrenmiş olduk. 2003 yılında 146 liralık tapu harcı eksikliğine 36 liralık bir vergi ziyası cezası tahakkuk ettirilmişti. O günden bu yana harcın iki katından fazla, vergi ziyanın on katından fazla 364 lira ek gelmiş 547 lira toplama ulaşılmış, ona 133 liralık bir gecikme zammı daha eklenerek 680 liralık borca ulaşılmıştı.
Gerçekten 2003 yılında böyle bir eksik 106 liralık bir tapu harcı eksik ödemesi yapmış olabilirdik. Bu 9 yıl sonra değil o yıl bildirilebilirdi. Çünkü değişen bir adres söz konusu değildi. Bildirilmemişti. 9 yıl beklenip böyle kendisinin on katı gecikme faizli bir borç yüklenmişti. Ödeyip kurtulurken, "Maliye'den Deli Dumrul vergisi" diye düşünmekten kendimi alamadım.
Buna biraz da ödeme yaparken ellerindeki benzeri matbu çağrı kağıtlarıyla ödeme yapmaya çalışanların yakınmaları da neden oldu. Bir kişi bir kavga ile yaptığı ödemenin yetersiz görülüp yeni ödeme isteği karşısında, "Keşke iki tokat daha atsaydım da bu parayı o zaman tam ödeseydim" diyerek ilginç bir mizah yaratıyordu. Bir başkası, "Ben emekli adamım geciktirip zamanında almak istedikleri meblağ 2.5 milyar lira olmuş.( Yeni para birimine alışamamıştı. 2 bin 500 lira yerine 2.5 milyar diyordu) ben bunu nasıl öderim" diyordu.
Mehmet Şimşek'e bir müjdem var. Bu kadar matbu mektupla "Vatandaşı korkutup, vergi dairelerine koşturarak" yani "Kümesteki kazları dana fazla yolarak" yılsonu hedefinizi tutturabilirsiniz. Ama doğru olan bu değildir. Doğru olan sürekli olarak tekrarladığım gibi vergi reformu yaparak vergiyi tabana yayıp, kaçağı ve kaçınmayı önlemek ve adaletli bir model yapmaktan geçer. Ne dolaylı vergileri daha da artırmak, ne kümesteki kazları daha çok yolmak, ne vergide adaleti, ne de sağlıklı vergi sistemini yaratır.