Maliye hasılat denetimi yapacak

Torba Kanun olarak adlandırılan 7524 sa­yılı “Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlar­da ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararna­mede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” Meclis Genel Kurulu’ndan geçerek 2 Ağus­tos 2024 tarih ve 32620 sayılı Resmi Gaze­te’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulun­maktadır.

Çok sayıda vergisel düzenlemeyi ihtiva eden kanun, Maliye açıklamasına gö­re 120 Milyar vergi geliri hedeflemekte olup toplamda 61. maddeden oluşmaktadır. Kanu­nun 3. maddesiyle, Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 69. maddesi yeniden düzenlenmiş, ti­cari kazanç sahipleri ile serbest meslek erba­bı ve kurumlar vergisi mükelleflerinin gün­lük yoklama yoluyla hasılatlarının tespiti ve yapılan bu tespitlerden yola çıkarak gerçek hasılatların beyanına yönelik vergi güvenlik müessesesi ihdas edilmiştir.

Ayda üç defa yoklama

Ticari veya mesleki faaliyetleri nedeniy­le mükellef olanlar ve kurumlar vergisi mü­kelleflerine yönelik olarak Vergi Usul Kanu­nu’nun 127’nci maddesi kapsamında gün­lük hasılat tutarlarını tespit etmek amacıyla bir ayda üçten, bir takvim yılında on ikiden az olmamak kaydıyla hasılat tespitine yönelik yoklama yapılabilir.

Yapılan yoklamalar sonucu tespit edilen günlük hasılat tutarları ortalamasından ha­reketle aylık hasılat tutarı hesaplanır. Tespit edilen aylık hasılat tutarlarının toplamı, tes­pit yapılan ay sayısına bölünerek aylık orta­lama hasılat tutarı belirlenir. Aylık ortalama hasılat tutarı, mükellefin faaliyette bulundu­ğu ay sayısı ile çarpılarak ilgili takvim yılı ha­sılatı tespit edilir.

Hasılatlar mükelleflerin beyanı ile karşılaştırılacak

Mükelleflerin yoklama yoluyla tespit edi­len yıllık hasılatları; bilanço esasına göre defter tutanlar için ilgili takvim yılına ait ge­lir tablosunda yer alan brüt satış tutarı ile iş­letme hesabı esasına göre defter tutanlar için elde edilen hasılat tutarı ile serbest meslek kazanç defteri tutanlar için ise ilgili takvim yılına ait serbest meslek kazanç bildiriminde yer alan gayrisafi hasılat tutarı karşılaştırılır.

Hasılatlar ile beyanlar arasındaki fark yüz­de 20’den fazla olan mükellefler izaha davet edilir. Mükellefler tarafından yapılan izahat­lar yetersiz görülürse vergi incelemesine ve­ya matrah takdiri için takdir komisyonuna sevk edilecektir.

Yoklamayı kim yapacak?

Vergi Usul Kanunu’nun 128. maddesine gö­re yoklama; vergi dairesi müdürleri, yoklama memurları, yetkili makamlar tarafından yok­lama işi ile görevlendirilenler, vergi incele­mesine yetkili olanlar ve gelir uzmanları tara­fından yapılır. Hasılat tespiti yapabilmek için yoklamaya yetkili memurlara ‘özel yetki’ ve­rilmiş olması gerekmekte olduğu ve kapsama dahil olacak olan serbest meslek erbabı, ticari kazanç sahipleri ile kurumlar vergisi mükel­leflerinin sayısının yaklaşık 2 milyon civarın­da olduğu dikkate alınırsa uygulamanın hayli zor olacağı görülmektedir.

Bu durum hasılat tespitleri için yapılacak olan yoklamalar için yetişmiş insan kaynağına ihtiyaç doğurabilir. Söz konusu ihtiyaç, yeni memur alımı ve bun­ların hızlı bir şekilde eğitime tabi tutulması yoluyla giderileceği gibi, kapatılan mal mü­dürlüklerinde görev yapan memurların özel yetki belgesiyle yoklamalarda görevlendiril­mesi yoluyla da giderilebilir.

Uygulamanın 1.1.2025’ten itibaren yürür­lüğe gireceğini ve bu süre zarfında konuyla ilgili olarak Hazine ve Maliye Bakanlığı tara­fından tebliğ ve sirküler çıkarılmasının bek­lendiğini belirtelim.