Mali kuralı beklerken…

Başbakan Yardımcısı ve Ekonomi Bakanı Babacan'ın ekonomi editörleri ile hafta içinde yaptığı toplantı "mali kural" tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı. Mali kuralın 2011 yılında uygulanmaya başlayacağı kamuoyuyla ilk olarak Orta Vadeli Program'ın (OVP) tanıtımında paylaşılmıştı. Bu haftaki toplantıda son dört aylık sürede konu ile ilgili atılan adımlar anlatıldı ve önümüzdeki dönemin yol haritası kısmen paylaşıldı.

Mali kural uygulaması OVP'de konulan hedeflerin ulaşılır ve yeterli olduğu konusunda piyasaları ikna etmek için büyük önem taşıyor. Mali kural ile uzun vadeli bir perspektifle kamu açığı ve/veya borç stoku için hedefler konarak maliye politikasına duyulan güvenin artırılması ve risk primlerinin düşürülmesi hedefleniyor.

Mali kuralın işlemesi herkes tarafından anlaşılabilir ve basit kurallara dayanıyor. Hükümet bütçe açıklarında ve dolayısıyla kamu borçlanmasında kendisine kanuni sınırlamalar getiriyor. Buna karşı ekonomideki döngülere karşı kendisine esneklik tanıyor. Ekonomik büyümenin yüksek olduğu yıllarda hedeflenenin üzerinde tasarruf ediliyor. Elde edilen fazla ekonominin kötü olduğu yıllarda bütçeyi rahatlatmakta kullanılıyor.

Mali kural dört ana parametreye dayanıyor: (i)Hedef bütçe dengesi; (ii)Hedefe yakınsama hızı; (iii)Eşik büyüme hızı; (iv)Mali ayarlama oranı

Hedef bütçe dengesi: Hedeflenen bütçe dengesi Türkiye'nin uzun vadeli borç stoku hedefini gösteriyor. Konulan açık hedefi ve tahmini büyüme hızına bağlı olarak kamu borcunun milli gelire oranının ne seviyeye gerileyeceği ortaya çıkıyor. Uzun vade için %0,5-%1,5 civarında bir bütçe dengesinin hedeflenmesi bekleniyor.

Hedefe yakınsama hızı: Hedeflenen bütçe dengesine ne hızla yakınsanacağını gösteriyor. Örneğin bir bölü dört gibi sabit bir rakamın alınması hedefle bugünkü seviye arasındaki farkın dörtte birinin her sene azaltılacağını gösteriyor. Yapılan simülasyon çalışmalarında %20 ile %33 arasında yakınsama hızları üzerinde çalışılıyor. Dolayısıyla hedefe yakınsamanın önemli kısmı ilk yıllarda yapılacak.

Eşik büyüme: Ekonominin orta vadeli büyüme hızından yola çıkılarak bir eşik büyüme alınıyor. Ekonomi eşik büyümeden fazla büyürse bütçe dengesinde fazla veriliyor, Ekonomi eşik büyümeden az büyürse bütçe açığının artmasına izin veriliyor. Büyüme eşiği olarak %3 ile %5.5 arasında sayılar üzerinde çalışılıyor.

Mali ayarlama oranı: Beklenenin üzerinde veya altında büyüme olduğu zaman aradaki farkın ne kadarının tasarruf edileceğini veya harcanacağını gösteriyor. Yapılan çalışmalarda %25 ile %40 arasında parametreler üzerinde çalışılıyor.

Mevcut veriler üzerinde yaptığımız çalışmalar mali kural için kullanılan parametrelerin borç dinamiklerinde 2008 yılında başlayan bozulmayı tersine çevirmek ve uzun vadede %30-%40 aralığına çekmek için yeterli olduğunu gösteriyor.

Ancak mali kuralın piyasaların güvenini sağlaması ve risk primlerinin düşük kalmasını sağlaması için iki temel konuda güvence verilmesi gerekiyor. (i) Mali kural üzerinde partiler arasında bir uzlaşma sağlanması ve yasal çerçevenin anayasanın içine gömülmesi (ii) Açıklanan verilerin ve alınan önlemlerin denetlenmesi için bağımsız bir kurulun oluşturulması. Bu önlemler alınırsa Türkiye ekonomisi için çok faydalı olacak bir mali kural uygulaması başlatılabilir.