Mahmutpaşa'da Çin dükkanları
Rahmetli ekonomi yazarı Bülent Yardımcı, ölmeden bir süre önce "Hocam" dedi, "Çinliler Mahmutpaşa'da dükkan açmış. Patron Çinli, tezgahtar Çinli... Bir değil, birçok dükkan var..."
Önce inanamadım.
Bülent yardımcı'nın sözünü ettiği dükkanları görmek için Mahmutpaşa'ya gittim.
Çinli patronlar mağazanın köşesinde bir masanın başına oturmuş. Çekik gözleriyle bilgisayarlarının ekranını izliyor. Kapıda ise Türkçe bilen, (Büyük olasılıkla Türkmen kökenli) Çinli hanımlar müşterilere "gel gel" yapıyor. Mal almaya niyetlenenlerle "pazarlık" yapıyor.
Vasıf Çınar Caddesi'nden Mercan'a doğru yürüdüm. Yolun sağında, solunda sıralanan mağazalardaki Hint malları dikkatimi çekti.
Hindistan'dan getirilen üzerleri işli-süslü örtüler, rengarenk kadın giysileri, kadın bluzleri... Yığın yığın, istif istif... Pazar yerlerindeki işportalarda satılan Hint işi eşyalar demek ki bu mağazalardan besleniyor.
Dikkatimi çeken beyaz, pamuklu, değişik tasarımlarda, modern çizgiler taşıyan kadın bluzleri oldu. Fiyatını sordum. Tek fiyat. Bütün dükkanlarda 20 YTL. Türkiye'de bu fiyata, bu kalite ve modelde kadın bluzünü bu fiyata mal etmenin imkansız olduğunu biliyorum.
Arka kapısından Şark Han'a girdim. Beş katlı hanın her katında ben diyeyim 100, siz deyiniz 200 dükkan var. Her bir dükkanda da Çin'den, Hindistan'dan ve Afrika ülkelerinden ithal edilen eşyalar satılıyor. Bir dükkanda kabartma Atatürk posterleri, çerçeveli Atatürk resimleri satılıyordu. "Burada tek yerli malı Atatürk posterleri" diyecek oldum. Kürkçü Mustafa, çerçeveli bir resmin arkasını çevirdi. Dipteki yazıyı gösterdi. Atatürk posterleri bile Çin malı imiş.
Hint ve Çin mallarını anladım da Afrika'dan gelen, Afrika'nın özelliklerini yansıtan tam-tam davulları, ahşap heykelleri, taş hediyelik eşyaları kim alır diyerek merak ettim.
Erdoğanlar Hediyelik Eşya dükkanına girdim. Sivaslı İlyas Şaşkın ile sohbet ettim. İlyas Şaşkın, "Hocam, bizim halkımız Kenya'dan ithal ettiğimiz Afrika süs eşyalarını pek beğeniyor. Sadece burada satmıyoruz. Biz toptancıyız. Türkiye'nin turistik yerlerindeki hediyelik mal satan dükkanlara mal dağıtıyoruz" dedi.
"Bu eşyaları Kenya'dan kim getiriyor?" diye sordum. Dükkanın önünde tavla oynayan genci gösterdiler. Böylece Mert Erdoğdu'yla (1980, Konya) tanıştım. Mert Erdoğdu, Kenya'dan gelen Afrika işi hediyelik eşyaların pazarı olduğunu görünce, Kenya'ya gidip gelmeye başlamış. Şimdi orada devamlı kalan bir arkadaşı (Tuncay Ateş) varmış. Arkadaşı Kenya'da hangi malın satılabileceğini belirliyor, buradan örnek mallar götürerek, fiyat alıyorlarmış. İç giyimden üst giyime her türlü Türk malına talep varmış. Buradan malları konteynırlara yüklüyorlarmış. Mallar gemiyle 35 günde Kenya'ya ulaşıyormuş. Her konteynır 80-100 bin dolar ihracat demekmiş. Mert Erdoğdu, "Mal almaya gittik. Mal satmaya başladık" diyor.
Mert Erdoğdu'nun anlattıklarından etkilendim. Onun gibi gençler sayesinde ihracatımız artıyor. Türk malları dünyanın ismi duyulmamış ülkelerinde pazarda yer alıyor.