Mahkeme kararı veya müfettiş incelemelerinde SGK priminde zamanaşımı
Normal şartlarda, 4/a bendi (SSK) kapsamında sigortalıların sigorta primi ve işsizlik sigortası priminin en geç takip eden ay/dönemin sonuna kadar SGK'na ödenmesi gerekmektedir. Ödeme süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, prim tutarları, en geç son günü izleyen ilk iş günü içinde Kuruma ödenecektir. Geçen hafta köşe yazımızda SGK ve işsizlik sigortası primlerinde zamanaşımı konusunu ele almıştık. Zamanaşımı süresi SGK uygulamasında en çok sorun yaşanan ve tartışma alanı bulan konulardan birisidir.
Geçen haftaki yazımızda İşverenlerin kendiliğinden SGK'ya verdiği prim belgelerinde zamanaşımı süresini yazmıştık. Bu hafta da, mahkeme kararına veya denetim raporuna dayalı tahakkuklarda zamanaşımı süresini değerlendirmek istiyoruz.
5510 sayılı Kanunun 93 üncü maddesinin ikinci fıkrasında; "Ö Kurumun prim ve diğer alacakları; mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden, kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanır. Ö."hükmü yer almaktadır.
Buna göre, SGK uygulamasında sigorta primi ve işsizlik sigortası primi alacağı,
- Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise zamanaşımı süresi, mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,
- Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise zamanaşımı süresi, rapor tarihinden,
- Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise zamanaşımı süresi, bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten,
- Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise zamanaşımı süresi, bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten, itibaren başlatılmaktadır.
Dolayısıyla, belirtilen şekilde tahakkuk eden sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerinin zamanaşımı süresi, alacağın ödeme vadesinin sona erdiği tarihe göre değil, yukarıda belirtilen tarihler dikkate alınarak belirlenmektedir.
Burada tartışmalı olan hususlardan birisi, zamanaşımının işyerinin son prim belgesi verdiği ve prim borcunun mal edildiği tarihten mi, yoksa 5510 sayılı kanunla getirilen müfettiş raporundan itibaren mi başlayacağıdır. Kanaatimizce, zamanaşımının prim borcunun mal edildiği tarihten başlatılması gerekir. Aksi halde denetim yapılan tarihin esas alınması durumunda sonsuz bir zamanaşımı süresi söz konusu olur ki, bu da hukukun genel kurallarına ve zamanaşımının mantığına aykırı olur.
Diğer taraftan, mahkeme kararına, denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan tespitlere veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelere istinaden düzenlenen aylık sigorta primleri bildirgelerinden/aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden primlerin tahsilinde dikkate alınacak zamanaşımı süresi, alacağın ödeme vadesinin 1/10/2008 tarihinden önce veya sonra sona erdiği üzerinde durulmaksızın, mahkeme kararının kesinleştiği tarihte/rapor tarihinde/kamu idarelerinin denetim elemanlarınca düzenlenen rapor sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihte veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerin Kuruma intikal ettiği tarihte geçerli olan kanun hükümleri dikkate alınarak, ilgili kanunlarda öngörülen zamanaşımı süreleri esas alınarak belirlenmektedir.
Diğer taraftan işverenlerce yasal süresi dışında SGK'na verilen ve işleme alınıp alınmayacağının tespiti amacıyla denetime sevkedilen aylık prim ve hizmet belgelerinin yapılan denetim sonucunda işleme alınmasına karar verilmesi halinde, bu nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden primler için de zamanaşımı süresi rapor tarihinden itibaren başlatılmaktadır.