MAGA işsizlik
ABD’de Trump’ın sloganıydı. Make America Great Again – MAGA yani ABD’yi yeniden büyük yapalım. Dünyanın en değerli teknoloji şirketleri Google, Amazon, Facebook, Apple ve Microsoft’un başharfleri de GAFAM olarak kullanılmaya başlandı çoğunlukla. Bazen, Facebook’un çatı şirketi Meta’nın ismi Facebook yerine kullanılarak GAMAM olarak da kullanılıyor.
Trump döneminin sloganı MAGA da bu şirketlerin isim kısaltmasına uyuyor. Bu şirketlerin o dönemde Amerika’yı yeniden büyük yapmak konusundaki katkıları da önemli. Cirolarının yarısından fazlasını ABD dışından gerçekleştiren bu şirketlerin ABD ekonomisine katkıları tartışılmaz. Her ne kadar ABD’nin en büyük ihraç kalemleri arasında bu şirketlerin gelirleri yer almasa da beş şirketin toplam ABD dışı satışları, ABD’nin en büyük ihraç kalemi olan petrol ve türevleri ihracatını kat be kat aşıyor.
Pandemi ile yükseldiler
Özellikle pandemi döneminde, internet hizmetlerinin yoğun kullanımı ile borsa değerleri de yukarıya tırmanan bu şirketler, normalleşmenin başladığı 2022 yılında değer kaybı yaşamaya başladı. Apple ve Google’ın çatı şirketi Alphabet ve Microsoft 700’er milyar doların üzerinde değer kaybederken Amazon’un kaybı 800 milyar doları da geçti. Facebook’un değeri ise yüzde 60 azaldı. Tüm dünyanın yüksek enflasyon, enerji fiyatlarındaki dalgalanma, Ukrayna-Rusya savaşı ve bunun yarattığı belirsizliklerle uğraştığı 2022 yılının ardından bu yıl bir resesyon ve daralma beklentisi hakim. İşte bu daralma beklentisi ile MAGA-M işgücünü küçültme kararlarını ardı ardına açıklamaya başladı.
Küçülme başladı
İlk büyük çaplı işten çıkarmayı Meta, 11 bin çalışanı ile yollarını ayırarak gerçekleştirdi. 2022 yıl sonunda 10 bin çalışanı ile yolllarını ayıran Amazon, 2023 başında ilave 8 bin çalışanını daha işten çıkardı. Toplam 18 bin Amazon çalışanı işsiz kaldı. Pandemi döneminde 58 bin yeni çalışanla işgücünü 221 bin kişiye çıkartan Microsoft da geçen hafta içinde 10 bin çalışanı ile yollarını ayırdı. Büyük ölçekli işten çıkarma furyasına Google (Alphabet) 12 bin çalışan ile katıldı. Apple, henüz böyle bir karar vermiş değil.
Twitter’ın el değiştirmesi ve yeni patron Elon Musk’ın uygulamaları, bu şirkette de işten çıkarmalara sebep oldu. Salesforce ve Cisco da yıl sonunda işten çıkarmalara imza atan büyük ölçekli şirketler oldu.
Kamuoyuna yansıyan kadarı ile tüm bu şirketlerdeki işten çıkarmalar, 2023’teki resesyon beklentisine karşı önlem olarak görülüyor. Ancak, Google cephesinden gelen açıklama diğerlerinden ayrışıyor.
‘Googler’ları ChatGPT mi kovdu?
Google CEO’su Sundar Pinchai, işten çıkarmalarla ilgili çalışanlarınayolladığı e-posta mesajında, bu işten çıkarmaları yapay zekaya bağladı. Google çalışanlarına Googler deniliyor. Pinchai’nin e-posta mesajının, şirketin blogunda kamuoyuna açık şekilde yayımlanması ve ardından da halkla ilişkiler ekibinin Twitter hesabından paylaşması da ilginç bir yaklaşım olarak dikkat çekti. Pinchai, şirketin yapay zekaya odaklanacağını ve bu yaklaşımda mevcut bazı görevlere ihtiyaç kalmadığına dikkat çekiyor. Aslında bu iş biraz karışık. Dengeleri bozan, OpenAI isimli şirketin ChatGPT isimli yapay zeka uygulaması. Google, gelirlerinin büyük bir bölümünü arama motorunda yayımlanan reklamlardan elde ediyor. OpenAI’ın ChatGPT yapay zeka uygulaması ise bu gelirlere büyük tehdit. İnsanlar arama motorunda bir şeyler aratmak yerine yapay zekaya konuyu sormaya başladılar. Yapay zekanın tehdit ettiği gelir toplamı 200 milyar doların üzerinde. 2021 yılında Google’ın elde ettiği tüm gelirin yüzde 81’i yani 208 milyar dolar reklamlardan geldi.
Bu tehdidi gören Google yönetimi, çalışanlarıyla yollarını ayırma kararı aldı. Pinchai, bu gelişmeyi göremeyip, çalışanları ile yollarını ayırmanın sorumluluğunu üstlendiğini de açıkladı.
ChatGPT paralı oldu
Ancak Google’ın işten çıkarmalarını duyurmasının hemen ardından OpenAI, ChatGPT’yi paralı olarak sunmaya başladığını açıkladı. Profesyonel abonelik olarak duyurulan hizmete, aylık 42 dolar karşılığında abone olunabilecek. Ücretsiz olarak yine uygulamaya erişilebilecek ancak paralı abonelerden fırsat bulunursa hizmet alınacak.