Maaş artışı fakirliği niye bitiremiyor?

2011 yılında (normal yıl) asgari ücret 387,2 dolar iken ortalama ücret 623,9 dolar seviyesindeydi.

2023 yılına geldiğimizde ise asgari ücret 422,6 dolar olurken ortalama ücrette 634,9 dolara geldi.

2011-2023 döneminde dolar bazında asgari ücret %9,1 artarken ortalama ücret %1,8 artışta kaldı.

Gelelim yoksulluğa.

2011'de medyan gelirin yüzde 60’ına göre yoksul sayısı 16 milyon 569 bin kişiydi. 2023 yılında ise 17 milyon 873 bin kişiye yükseldi. Medyan gelirin %60’ına göre yoksul sayısı 1 milyon 304 bin kişi artış gösterdi.

Oysa medyan gelirin %50’sine göre, yoksul sayısı bırakın artmayı, tersine 367 bin kişi azaldı.

Not: Medyan gelirin %40’ına göre de yoksul sayısı 1 milyon 431 bin kişi azalırken, medyan gelirin %70’ine göre yoksul sayısı 2 milyon 635 bin kişi arttı.

Bu neyi gösteriyor?

Gelir dağılımında da anlaşılacağı üzere alt gelir grubunda ücret artışı yaşanırken, orta grupta gelir artışı daha sınırlı kalmıştır.

Medyan gelirin %60’ına göre yoksul sayısına baktığımızda (yoksul sayısı grafiği) 2017’ye kadar düşen bir dönemden sonra hızla artan bir yoksulluk görülüyor. 2017 sonrası yoksul sayısı 2 milyon 9 bin kişi artıyor. Hatta 2022'de adeta bir yoksulluk rekoru kırılıyor.

Burada bir not daha düşelim. Aslında 2023 verileri, 2022 yılı gelirini gösteriyor. 2022 yılında ortalama asgari ücret 4 bin 876,9 liradır. Medyan gelirin %60’a göre aylık yoksulluk sınırı ise 3 bin 211 liraya geliyor.

Kısaca ülkemizde ücretli çalışmış olmak maalesef yoksulluğu azaltmıyor.

Bölgesel dengesizlik

2017-2023 medyan gelirin yüzde 60’ına göre bölgesel yoksulluk değişimlerine bakıyoruz.

Türkiye’de 2 milyon 9 bin yoksul artıyor; artış oranı %12,7…

İstanbul 250 bin yoksul artışı ile lider ama yoksul artış oranı %9,0’da kalıyor. Oysa 220 bin yoksul artışı ile Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak bölgesi %63 yoksulluk artış oranına sahip.

Bursa, Bilecik, Eskişehir bölgesi ise 221 bin yoksul ve %33,5 yoksulluk artışı ile dikkate çeken bir başka bölgemiz.

Kayseri, Sivas, Yozgat ve Aydın, Denizli, Muğla bölgeleri de yoksul sayısı ve yoksulluk oranı açısından öne çıkan bölgelerimiz.

Gaziantep, Adıyaman ve Kilis ise yoksulluğun azaldığı tek bölgemiz olarak göze çarpıyor. Bu bölgemizde yoksul sayısı tam 76 bin kişi azalmıştır.

Bu arada şu notumuzu da ekleyelim: Türkiye’de ortalama aylık gelir 3 bin 211 liranın altında ise yoksul sayılırken, İstanbul’da 4 bin 345 liranın altında bir gelire sahip olmak ‘yoksulsunuz’ demektir. Oysa Ağır, Kars, Iğdır ve Ardahan bölgesinde 1.751 liranın altında gelir varsa yoksul oluyorsun. O nedenle yoksulluk dağılımı görece olarak ölçülüyor ve yoksulluk artışının ücretli çalışan bölgelerde büyümesi önem kazanıyor.

2017-2023 döneminde medyan gelirin %60’ına göre yoksul sayısı 2 milyon 9 bin kişi artıyor ama medyan gelirin %50’sine göre de yoksul sayısı 681 bin kişi artıyor.

Ve daha ilginç olan da yoksulluk artışının yine ücretli çalışanların yoğun olduğu bölgelerde olmasıdır. Mesela medyan gelirin %50’sine göre İstanbul’da 2017-2023 arasında yoksul sayısı 346 bin kişi artıyor. Türkiye’de %4,3 artan yoksulluk İstanbul’da %12,5 artıyor.

Yine Bursa, Eskişehir, Bilecik, Manisa, Afyon, Kütahya, Uşak, Kayseri, Sivas, Yozgat, Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova yoksullukta artış gösteren iller olarak öne çıkmaktadır.

2024 ücretleri arttı

Resmi verilere göre 2024 yılı ilk 7 ayında asgari ücret 534,9 dolara karşılık geliyor. Ortalama ücret ise 843,9 dolar…

Oysa daha iki yıl önce (2022) asgari ücret 295,2 dolar iken ortalama ücrette 437,3 dolardı. Sadece iki yılda dolar bazında asgari ücret %81,2 artarken ortalama ücret ise %93,0 artış göstermiş oldu. Hatta aynı dönemde açlık sınırı artışı da %45,8 artışla ücret artışlarının oldukça gerisinde kaldığı anlaşılıyor.

İyi de o vakit neden fakirlik düşmüyor? Veya acaba 2024 gelirleri açıklandığında fakirliğin düştüğünü görebilecek miyiz?

Çünkü bu değişim için sadece gelirin artması değil, artan gelirin paylaşılması da çok önemlidir.