Londra doları 1.50 YTL'ye çıkarmayı başardı

Perşembe sabahı dolar 1.50 YTL'den işlem görüyordu.

Piyasa aktörleri bunun nedenini çarşamba günü Londra kaynaklı yabancı döviz alımları olduğunu söylüyordu.

Doların 1.50 YTL sınırını aşması bizim için önemlidir.

Kalıcı olsun olmasın, bu fiyat düzeyi bizim halkımız için kritik düzeydir.

Türk halkı dışarıdaki krizi dolar fiyatından izliyor. Bizde banka sisteminde çalkantı yok. Reel sektörde büyük değişiklik yok. Borsadaki çöküş halkın genelini etkilemiyor. Ama dolar fiyatındaki artış insanları endişelendiriyor.

Dolar fiyatının hızlı iniş çıkışlarının nedeni piyasanın sığ olmasıdır. Başka anlatımıyla piyasada işlem görecek döviz miktarının azlığıdır. Biz günde 300 bin 500 bin dolarlık alım satımlar döviz fiyatlarının hızlı inişine ve çıkışına yol açıyor.

Bu sığlığı önlemek için Merkez Bankası geçen hafta depo sistemini (bankaların bir çanağa döviz koymalarını, ihtiyacı olanların da oradan borçlanmalarını kolaylaştıran bir sistemi) işler hale getirdi.

Perşembeden itibaren piyasadan döviz alımını durduracağını açıkladı.

Ama bu tedbirler sığlığı gidermedi. Sığlığın giderilmesi için Merkez Bankası'nın bankalardan döviz mevduatı kabul etmeye başlaması, ihtiyacı olan bankalara da döviz kredisi vermesi zorunlu.

Bu sayede piyasada sığlık sorunu önemli ölçüde çözülmüş olur.

Londra kaynaklı yabancılar neden döviz alıyor? Türkiye batıyor diye kaçıyorlar mı? Hayır. Döviz alıp satarak para kazanıyorlar. Dövizi 1.38 YTL'den alıp, 1.50'den satan önemli ölçüde para kazanıyor.

Yabancıların bono sattıkları söyleniyor. Bonoyu şu günlerde sattıkları için döviz olarak kayıba uğrayan yabancılar, döviz satın alarak ülkeden çıkmıyor. YTL ile döviz alıp satarak, daha fazla kazanç sağlıyor.

Bunlar Londra'da oturan, çoğunun yöneticisi Türk olan finans kuruluşlarının Türk piyasasındaki oyunlarının bir bölümü. Bunları yapanları kötülemek imkanı da yok. Tabii olarak paraya takla atırarak Türk piyasasından en yüksek kazancı elde etmeye çalışıyorlar.

Bu piyasa da onlara bu imkanı veriyor.

Bu piyasa da onlara bu imkanı verdiği içindir ki, piyasaya şu veya bu şekilde yabancı para girişi devam ediyor.

Tekrarda yarar var, piyasanın sığlığı döviz alım satımı yapanlara bir günde yüzde 5-6 oranında net getiri imkanı veriyor. Bu oranda getiriyi dünya finans piyasalarında bir yılda elde etmek imkansız.

Tabii ki cari açık (döviz açığı) göstergesi, işsizlik göstergesi, kapasite kullanım oranları olumsuz. Fakat unutmayalım. Bunlar kriz nedeniyle ortaya çıkmadı. Bunlar bizim yapısal sorunlarımız.

Bizim şu günlerde üzerinde durmamız gerekenler, (1) Banka sisteminin kredi düzeninin aksamaması, (2) Döviz fiyatının yükselmemesi (Yerli ve yabancı alıcının panik içinde döviz alımına başlamaması), (3) Vadesi gelen dış kredileri yenileyebilmemizdir.

Tabii ki halkın moralini bozmamak önem taşıyor. Fakat aşırı güven de tedbir alımını güçleştirir.