Liman yatırımları küresel krize rağmen artmaya devam ediyor

Küresel ticaret geriliyor, ekonomiler toparlanmaya çalışıyor, çevresel sorunlar artıyor, fakat tüm bunlara rağmen dünyanın önde gelen limanlarına yatırım artmaya devam ediyor.

Ekonominin bir noktadan sonra yeniden yükselmeye başlayacağını, özellikle de Çin, Hindistan ve Endonezya'nın ticaret hacminin artacağını dikkate alan liman işletmeleri, büyüme zamanlarındaki gelişme planlarını yeniden gündeme getiriyorlar.

Dünya Gemicilik Konseyi CEO'su Christopher Koch, 2009 yılında küresel ticarette yüzde 25 oranında daralma yaşandığını söylerken, buna rağmen bugün dünya ticaretinin yüzde 90'ının deniz yolu ile gerçekleştiğini hatırlatıyor. Koch, iş dünyasının çevreye karşı duyarlılığının artmasıyla, bu oranın önümüzdeki senelerde daha da yükselebileceğine dikkat çekiyor.

Bugün dünya limanlarına bakıldığında oldukça farklı bir resim göze çarpıyor: Daralan piyasada, rekabetin artması sonucu kargo gelirleri, gemilerin okyanusa çıkma maliyetinin altında kalmaya başladı. Öte yandan 2007 yılında sipariş edilen 30 milyar dolarlık gemileri bu sene okyanuslara çıkması bekleniyor. Mevcut durumu saatli bombaya benzeten Londra merkezli Business Monitor International, sanayide daha fazla konsolidasyon ve iflasın söz konusu olabileceğine dikkat çekiyor. Şirket verileri ise 2009 yılında büyümeye devam eden tek liman ağının, Birleşik Arap Emirlikleri'ne ait olan Dubai'deki Jebel Ali olduğunu ortaya koyuyor.

Dünya ticaretinde yaşanan daralmaya rağmen, yatırımların devam ettiği limanlar hangileri? Bu limanlar ne kadar güvenli? İşte dünyanın yükselen limanlarında yaşanan son gelişmeler:

Rotterdam limanı ekonomik krize meydan okuyor

Avrupa'nın en büyük limanı konumunu korumak isteyen Rotterdam limanı, kıtanın en yoğun nufüsa sahip olan ükesi Hollanda'yı büyütmeye karar verdi. Bunun sonucunda, küresel ekonomik krize rağmen, Rotterdam Liman Otoritesi, limanın Kuzey Denizi'ne doğru büyütülmesine karar verdi. 1.1 milyar Euro'ya mal olacak genişleme için 240 milyon metreküp kum kullanılması gerekiyor. Maasvlakte 2 adı verilen proje sayesinde Rotterdam Limanı yüzde 20 oranında genişlemiş olacak. Planın ilk aşamasında,  Rotterdam World Gateway (RWG) konsorsiyumu tarafından kurulan ve işletilen ilk konteyner terminalinin 2013 yılında açılması öngörülüyor. APM Terminals tarafından işletilen ikinci terminal için öngörülen açılış tarihi ise 2014.

Rotterdam Limanı'nın genişletilmesinin ardında yatan düşünce oldukça basit: Mevcut Maasvlakte'nin konteyner kapasitesi 2012-2014 yılları arasında doyum noktası ulaşacak. Geleceğin kargo gemileri için ise daha derin yapılara ihtiyaç var. Maasvlakte 2 kapsamında planlanan 20 metre derinliğindeki yeni liman bu ihtiyaca cevap verecek.

Öte yandan Rotterdam Limanı'nın yaşanan krizden hiç etkilenmediğini söylemek zor. Özellikle 2008 yılına oranla çelik talebinde yaklaşık yüzde 50 oranında düşüş yaşandı. Kimya ve tarım alanlarında yaşanan gerileme ise sırasıyla yüzde 13 ve yüzde 22 olarak gerçekleşti. Petrol ithalatında ise yüzde 6 oranında gerileme kaydedildi.  Toplamda 2009 yılında Rotterdam Limanı'ndan geçen ürünlerde yüzde 8.5 oranında azalma yaşandı.

Liman ücretlerini düşüren Hamburg 1 milyar Euro'luk yatırım planlıyor

Almanya'nın en büyük limanı olan Hamburg limanı, zor bir senenin ardından geleceğe hazırlanmak amacıyla, liman ücretlerini azaltmaya ve yeni bir terminal inşaa etmeye hazırlanıyor. "Kriz bizi son derece somut bir şekilde vurdu" diyen Hamburg Liman Otoritesi Yönetici Direktörü Wolfgang Hurtienne, özellikle konteynır sektöründe  yüzde 28-29 oranında gerileme yaşandığını kaydediyor. Çin ve Rusya ticaretinde yaşanan daralma da Hamburg limanını olumsuz etkileyen unsurların başında geliyor. "Hamburg'un tüketiciler için çekici olmaya devam etmesini sağlamak zorundaydık" diyen Hurtienne, "2010 yılında liman ücretlerini yüzde 50 oranında düşürme kararı çok başarılı bir karardı. Piyasaya uyum sağlamak açısından yeterli olmasa da, önemli bir adım atmış olduk ve bunun sonucu da olumlu oldu" yorumlarında bulunuyor.

Hamburg Liman Otoritesi, indirimler dışında, limanın geliştirilmesi için önümüzdeki dört-beş yıl içinde 1 milyar Euro'luk yatırım yapmayı planlıyor. Terminallerin geliştirilmesi, yeni kanallar açılması, rıhtım duvarlarına demiryolu sistemi kurulması yatırım planlarının öncelikli konuları arasında yer alıyor.

2020 yılında Baltık Denizi'ndeki trafik 90'lı yılların iki katına çıkabilir

Ağır kargo operasyonlarını şehir içi limanlardan dışarıya taşıma yönündeki baskılar, Baltık Denizi'ndeki limanların lojistik, altyapı ve çevre alanlarında çok sayıda sorun yaşamasına neden oluyor. Baltık Limanları Organizasyonu (BPO) verilerine göre, bölge limanları 2008 yılında kargo taşımacılığında yüzde 0.4 oranında gerileme yaşarken, uluslararası konteyner taşımacılığı yüzde 5 oranında artış kaydetti. BPO Genel Sekreteri Bogdan Oldakowski, bu durumun daha önceki senelere oranla farklılık gösterdiğini; Baltık bölgesi konteynır trafiğinin 2004-2007 yılları arasında ortalama yüzde 15 oranında büyüme kaydettiğini ifade ediyor. Uzmanlar Litvanya, Rusya, Letonya, İsveç ve Almanya limanlarında kargo trafiğinin kriz sürecinden olumsuz etkilenmediğini; 2010 yılında ise kargo trafiğinde büyüme beklediklerini dile getiriyorlar. Baltık Denizi'ndeki trafiğin 2020 yılında 90'lı yılların iki katına çıkabileceğini söyleyen uzmanların dikkat çektiği bir diğer nokta ise, limanların üçte birinin kapasite artırımına yönelik dev yatırımlar gerçekleştirmeleri. Helsinki'nin dışında inşaa edilen 680 milyon Euro'luk kargo limanı; Kopenhag-Malmö Limanı'nda inşaa edilen 145 milyon Euro değerindeki yeni terminal; Oslo'daki 15 milyon Euro'luk geliştirme projesi bu yatırımlardan sadece bazıları.

Bu arada, yabancı limanlardan bağımsız olmak isteyen Rusya da, St. Petersburg yakınlarındaki Ust-Luga Limanı'nın kapasitesini artırıyor.

Singapur, yıllık kapasitesini artırmayı hedefliyor

Her ne kadar Şanghay limanı boşaltılan ve yüklenen toplam ürün ağırlığı açısından ilk sırada yer alsa da, gemilerin toplam hacmi olarak bakıldığında Singapur dünyanın en kalabalık limanı olarak ilk sırada yer alıyor. Singapur'un başarısının temel nedenlerinden birisi, hükümetin kriz sürecinde de Ar-Ge ve altyapı yatırımlarına devam etmiş olması. Bu girişimlerden birisi, Singapur sularında dolaşan gemilere kablosuz geniş bant imkanı sağlayan WISEPORT hizmeti. Bir diğer ise taraflar arasındaki iletişimi kolaylaştırmayı hedefleyen BunkerNet web platformu. Singapur buna ek olarak limanını genişletmek amacıyla önümüzdeki üç sene içinde 1 milyar Euro'luk yatırım gerçekleştirmeyi planlıyor.

Hong Kong, eski konumunu yeniden kazanmaya çalışıyor

Bundan on sene öncesine kadar dünyanın en kalabalık konteynır limanı olan Hong Kong, son dönemde bu trafiği Çin'in hızla büyüyen Şanghay ve Şenzen limanlarına kaptırdı. Her ne kadar 2002-2008 yılları arasında Hong Kong limanının konteynır trafiği, Şenzen'in yüzde 300'lük büyümesine kıyasla, sadece yüzde 28 oranında büyümüş olsa da, liman hala küresel deniz trafiğinde önemli bir yere sahip. Limanın şeffaf yapısı ve düşük ücret politikası özellikle küçük şirketler tarafından önemli bir özellik olarak değerlendiriliyor. Hong Kong'un diğer limanlardan farklı bir diğer özelliği ise, tüm konteyner terminallerinin özel işletmelere ait olması ve bu özel işletmeler tarafından işletilmesi. Beş büyük operatör arasındaki rekabet fiyatların düşük olmasına yol açıyor.

Dubai, Ortadoğu'da lider konumda

Dubai'nin yaşadığı borç krizine rağmen, Dubai Limanı bölgenin en önemli ticaret bölgesi olmaya devam ediyor. Bunun başlıca nedeni, Dubai'nin yaklaşık son 40 yıldır bölgedeki en akıllı ve en etkin altyapıyı oluşturuyor olması. Dubai'nin Jebel Ali limanı, Singapur ve Hong Kong'un ardından dünyanın en büyük gemi yükleme merkezi. Jebel Ali limanından gelen malların yüzde 50'den fazlası Birleşik Arap Emirlikleri dışındaki ülkelere gidiyor.

Akdeniz limanlarına bağlantı sağlayan Haydarpaşa vazgeçilmez öneme sahip

Ortadoğu bölgelerinin demiryolları ile bağlanmasına yönelik tartışmalara rağmen, bölgesel limanların önem kazanmaya devam edeceği belirtiliyor. Uzmanlar Türkiye'nin Haydarpaşa Limanı'nın, Yunanistan'ın Pire, Ukrayna'nın Sevastapol limanları gibi Akdeniz limanlarına bağlantı sağladığı için vazgeçilmez bir öneme sahip olduğunu belirtiyorlar. Uzmanlar, Akdeniz kıyısında yer alan İzmir ve Mersin limanlarının da kapasite açısından önemli limanlar olduğuna dikkat çekiyorlar.