Lideriniz hamburger yerken vejetaryenlik nutku atıyorsa!

Değerli bir lider

Jim Whitehurst, değerli bir lider. Red Hat şirketinin CEO’su. Whitehurst, bu şirkete gelmeden önce Delta Havayolları’nda “Chief Operating Off icer” imiş. Şöhretini oradayken kazanmış. Delta Havayolları’nı iflastan kurtarma operasyonunun liderliğini yapmış; US Havayolları’nın Delta’yı ele geçirme operasyonuna karşı savaşmış. “The Open Organization: Igniting Passion and Performance” diye bir kitabı var. Şimdi Red Hat’teki CEO görevinin yanı sıra United Havayolları’nın da yönetim kurulu üyesi. Jim Whitehurst, Harvard Business Review’daki “Leaders Can Shape Company Culture Through Their Behaviors” başlıklı yazısında şöyle diyor: “Her yönetim kurulu toplantısının başında gündemdeki ilk maddemiz, yangından kaçış yerleri, merdivenlere nasıl ulaşacağımız ve kaçıştan sonra nerede toplanacağımızdır. Her toplantıyı böyle başlatmamızın nedeni nedir? Çünkü United Havayolları'nın kültürü ‘güvenlik’ üstüne kurulmuştur. Bunu güçlendirmenin en iyi yolu, davranışımızla öncülük etmek ve güvenliğin önemini belirtmek için aksiyon almaktır.”

Kurum kültürü nedir?

Kurum kültürü, bir kurumu diğerlerinden ayıran, kurumun üyelerinin davranma biçimlerini etkileyen, paylaşılan değerler, ilkeler, geleneklerdir. Kısaca, o kurumda işlerin yapılma biçimidir. Kültür denen şey, o kurumun ruhu gibidir, kurumun adetâ DNA’sıdır. Kültür, o kurum çalışanlarının davranışlarına yön verir. Kurumlar, “Bizim kültürümüz budur” diye bir yere yazmazlar. Ancak kurum kültürünün belkemiğini oluşturan “değerler”ini yazılı hâle getirirler. Bu değerleri kurumun web sayfasında, yıllık raporlarında gösterirler. Hatta çerçeveletip kurumun duvarlarına asarlar. Kurumun çalışanlarının bu değerleri benimsemesi ve bu değerlere göre hareket etmesi gerekir. Değerlere inanılması, değerlerin benimsenmesi için sadece yazılı hâle getirilmesi, duvarlara, web sayfalarına, raporlara yazılması yetmez. Çalışanlar, değerlerin ne kadar değerli olduğunu görerek, yaşayarak, örneklerden öğrenirler. Bu anlamda da en iyi örnek tepeden başlar.

Liderlere düşen görev

Bir kurumun değerlerini yaratan, yaşamasını sağlayan, güçlendiren o kurumun liderleridir. Bu da en tepe noktasındaki liderden başlar. Lider, duvarlara yazılan değerlerin baş eğitimcisi, baş yayıcısı, baş koruyucusudur. Her fırsatta bu değerlere sahip çıkmalı ve en önemlisi eylemleri ile bunu kanıtlamalıdır. Çalışanlar, liderin sözlerinden çok, eylemlerine önem verirler. Söz ve eylem aynı doğrultuda olmalıdır. Lider, değer verdiğini söylediği değerlere göre hareket etmelidir.

“Ele verir talkını, kendi yutar salkımı”

Peki kurumda, “Ele verir talkını, kendi yutar salkımı” durumu varsa; liderin sözü ile eylemi birbirini tutmuyorsa nasıl bir durum söz konusudur? Bunun birkaç nedeni olabilir. Birincisi, lider sözünü ettiği değerin ne anlama geldiğini bilmemektedir; liderin bilgi düzeyi düşüktür. Bu nedenle, sözü ve eylemi örtüşmez. İkinci neden: sözü, özden gelmemektedir. Yani lider, söylediği söze kendi inanmamaktadır. Telaff uz ettiği değere, lider kendi değer vermemektedir. O zaman, “Değer vermiyorsa, neden değer veriyormuş gibi görünüyor?; Neden böyle konuşuyor?” diye sorabilirsiniz. Bunun da tek nedeni vardır: Kandırmak. Lider, sözü ile birilerini kandırmaya çalışmaktadır, ama kendi değerleri, kendi inancı doğrultusunda hareket etmektedir.

Sonuç

Kurumları kurum yapan, kültürleridir. Kurum kültürünün de en önemli bileşeni, kurumun değerleridir. Sağlam değerler üstüne oturmayan kültürler, dolayısıyla kurumlar çöker. Değerlerin oturmasını sağlayacak, değerlerin bekçiliğini yapacak olan, birinci dereceden sorumlu olan da liderlerdir. Bunun için de liderlerin, sözleri ve eylemleri, yukardaki örnekte olduğu gibi, örtüşmelidir. Hamburger yerken, vejetaryenliğin değerinden söz eden liderlerin değeri yoktur.