Kurumların önemi ve bağımsızlığı üzerine sohbet

Kurumların ve kuralların işlemediği yolunda şikayetler alınca, kurumların bağımsızlığının 2001’deki kararlarla önemli faydalar sağladığını bildiğim için o dönemde bu kararlara katkıda bulunmuş bir dostumla bu konunun sohbetini yaptım. İşin başlangıcından söz ederken, “Kurumlar bütün dünyada siyasi otoriteye bağlı hale gelince, bağımsız kurumların yaygınlığı başladı” dedi. Bu kurumların siyasi otoriteden bağımsız, etki altında kalmadan objektif olmalarının kısa sürede gelişmelerine yol açtığını belirtti .

Sohbet sırasında gelişmelerle ilgili anlattıkları şöyle:

- Bütün dünyada ombusmanlıkta, merkez bankalarında, bankacılıkta, yargıda benzer bağımsız kurumlar birbirini izledi. Bizde de 2001’de öyle oldu. Merkez Bankası, BDDK, SPK bağımsız kurumların örnekleri oldu.

- Sonra geri dönülmeye başlandı. Büyük bir hızla bağımsız kurumlara gölge düşürüldü. Türk Şeker Kurumu sessiz sedasız ortadan kaldırıldı. Şeker politikaları Özelleştirme İdaresi'ne bırakıldı. Kapatılan başka kurumlar da oldu. Maliye Teftiş Kurulu bunun bir başka örneği. Genel amaçlara değil tanımlanmış belli kavramlara bağlı kurumların bağımsızlığını daraltan bir girişim otaya çıkmaya başladı.

- Ombudsmanlık kurumunun kanunu önce Anayasa Mahkemesi'nce iptal edildi. Şimdi kurulan kurumun toplumda tanılırlılığı yok. Toplumda güvenilen ve öne çıkan kararlarından söz edilmiyor.

- Toplumda çözümsüzlük ve umutsuzluğa düşmemek için kurumların bağımsızlığına güvenin sürmesi gerekiyor.

- Hepsinden öte, parlamentonun güvenilirliği ve kaliteli yasa yapması konusu göz ardı edilmemeli. Meclis’te yasalar temel evrensel hukuk kurallarına uygun çıkarılmalı. Kurumların bağımsızlığı ve kuralların işlerliğini zedeleyici kararlar alınmamalı. Denetim mekanizması işletilebilmeli. 2016-2017 bütçelerinde Anayasa’ya aykırılık konusunda muhalefetin başvuruları hala karara bağlanmış değil. Sağlıklı demokrasi işleyen kurumlar ve kurallara bağlı olarak gelişir. Bağımsız kurumlar da bunun önemli göstergesidir. 2001 reformlarıyla hayatımıza giren kurumlar çok önemli işlev gördü. Ama sonra bağımsızlığı önleyici yeni adımlarla kurumların katkısında aksamalar gündeme geldi.

O nedenle 2001 reformunda görev almış ve bağımsız kurumların geliştirilmesine katkıda bulunmuş dostumun söyledikleri dikkate alınıp önemsenmelidir. O dönem hayatımıza giren ve önemli faydaları olan kurumların bağımsızlıklarının bugün ne oranda kısıtlanmış olduğunu ele alarak bağımsızlıklarına ve objektif karar verme güçlerine yeniden kavuşturulmaları gerekir. Toplumun her kesiminde yer alan gruplar bağımsız kurumların ihyası için destek ve önerilerini ortaya koyarak siyaset kurumu üzerinde bir baskı oluşturmalıdır.

Birinci sayfa özeti:Bağımsız kurumlar, siyasi otoritenin kurumlar üzerinde baskısının arttığı dönemde siyasetten bağımsız objektif karar verme özelliğinin gündeme gelmesi için yaygınlaştı. Bizde de 2001 reformu ile bu yönde kurumlar gündeme geldi, geliştirildi ve önemli başarılar sağladı. Son dönemde bundan geri dönüşler söz konusu. Toplum kesimlerinin bağımsız kurumların ihyasına destekleri gerekir.