Kuru soğan
TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, geçen yıllarda, kışlık soğanla ilgili yaptığı açıklamada, Türkiye’de yetiştirilen en önemli yumru ve kök sebzelerden birinin de kuru soğan olduğunu belirtmişti. Hemen hemen bütün yemeklerde kullanıldığı dikkate alındığında kuru soğanın mutfakların temel ürünlerinden biri olduğuna dikkati çeken Bayraktar, soğanda Türkiye’deki üretimin dalgalı bir seyir izlediğine işaret etmişti.
Kuru soğanda üretimin bazı yıllar, 2.2 milyon tonun üzerinde gerçekleştiğini, bazı yıllar ise, 1.7 milyon tonlara kadar indiğine işaret etmişti. Bayraktar, “2000 yılında 2.2 milyon ton olan kuru soğan üretimi giderek azaldı” demişti.
Ülkemizde kuru soğan üretiminde yüzde 22.5’lik payla Ankara birinci. Bu ili yüzde 16.5 ile Amasya, yüzde 9.2 ile Eskişehir, yüzde 8.6 ile Hatay, yüzde 7.9 ile Adana, yüzde 5.8 ile Çorum, yüzde 4.8 ile Tokat, yüzde 4.2 ile Bursa İlimiz izlemektedir.
Hatay ve Adana illerimizde daha çok yazlık soğan üretimi yapılırken, Amasya ve Ankara illerimizde kışlık soğan üretilmektedir.
Doğal afetler pek çok üründe üretimi olumsuz etkilemekte rekoltede düşüşe neden olmaktadır.
Soğan üretiminde üretim planlamasının olmamasının önemli bir sorun olarak ortada durduğunu belirten Bayraktar, diyor ki;
“Üretim planlamasının olmayışı üretimde dalgalanmalara neden olmaktadır. Bu durum fiyatlara yansımakta, bir önceki sezonda oluşan fiyat durumuna göre üretime karar verilmesi, piyasalardaki dengesizliği de beraberinde getirmektedir.
Zaman zaman yaşanan doğal afetler de üretimde dalgalanmalara yol açmaktadır. Bu durum da doğal olarak fiyatlara yansımaktadır. Pazara arz edilen ürün fazlalığı, fiyatlarda o dönem için düşmelere yol açmakta; üretimin pazara arz edilmediği dönemlerde de var olan talebin karşılanamaması durumunda fiyatlar yükselmektedir.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2016 yılında 2 milyon 131 bin olan kuru soğan üretiminin 2018 yılında 2 milyon 3 bin tona düşeceğini tahmin ediyor. TÜİK’in 2015-2016 kuru soğan denge tablosunda ise üretim rakamı 1 milyon 819 bin ton. Yurt içi talep 1 milyon 651 bin ton olarak gösteriliyor.
TÜİK’e göre kuru soğanda üretim dengesi 102.1. Kişi başı yıllık tüketim ise 21 kilogram soğan.
Bayram ve seçim dönemi öncesi kuru soğan fiyatlarındaki normal olmayan artışın arz yetersizliğinden çok üreticiden pazara giden zincirdeki aksaklıklardan ortaya çıktığı anlaşılıyor.
Arzda önemli bir değişiklik olmamasına rağmen şimdilerde soğan fiyatının aşağıya doğru inişi konjonktürel ve spekülatif bir dönem geçirdiğimizi gösteriyor.