‘Kur’la ikinci şans!
Dış ticaret geçici rakamları açıklandı. Haziranda ihracat yüzde 10,5 oranında azalarak 20,9 milyar dolara, ithalat yüzde 16,8 azalarak 26,3 milyar dolara düştü.
Dış ticaret hacmi yüzde 14,1 azalarak 47,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dış ticaret açığı yüzde 34,5 oranında düşüşle 5,4 milyar dolara geriledi. İhracatın ithalatı karşılama oranı 19 ay sonra yüzde 80’lere yaklaşarak yüzde 79,5 olarak gerçekleşti.
6 aylık dış ticaret açığı 61,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bakanlık açıklamasına göre 9 günlük bayram tatili ihracatın gerilemesinde etkili oldu. Verilen mesaja göre; dış ticaret dengesindeki olumlu gidişat ve ithalattaki düşüş sürecek. Bir süredir ihracat rakamları sevindiriyordu.
Anlaşıldığı kadarıyla şimdi ithalat rakamları sevindirmeye başlayacak. Açıklamaya göre bayram tatili olmasa ihracat daha yüksek çıkacaktı. Ancak bayram tatili olmasa ithalat rakamı da yüksek çıkacaktı. Bu son 20 ayın en düşük ithalat rakamı olmasa da (Nisan 2023-25,8 milyar dolar) ikinci en düşük ithalat rakamı.
İhracatın ithalatı karşılama oranındaki artış nisan 2022’de de yüzde 79’u aşmış ancak burada tutunamamıştı. İhracatın artmasına rağmen dış ticaret açığındaki düşüş süreklilik gösterirse tabi ki çok daha anlamlı olacak.
Aslında beklenti kurlardaki son sıçramanın ihracatı artırması, ithalatı ve dış açığı düşürmesi. Aynı 2021’in sonundaki gibi. Beklenti böyleydi ancak her ne olduysa 2021’in sonundaki kur artışı 2022 dış ticaretinde beklenen etkiyi yaratmadı.
2022’de aylık ihracat 16,7 milyar dolar ile 23,3 milyar dolar arasında değişti. 3 ay dışında 20 milyar doların üstünde kalmayı başardı. İhracat artınca ithalat da artıyor ya! Öyle oldu ve 2022’de aylık ithalat 26,4 milyar dolar ile 32,5 milyar dolar arasında gezindi. Sonuçta beklenti gerçekleşmedi; yıllık ihracat 254,1 milyar dolar, ithalat ise 363,7 milyar dolar oldu. Açık bir yeni bir rekorla 109,5 milyar dolara çıktı.
Oysa 2021’de ihracat 225,2 milyar dolar, ithalat 271,4 milyar dolar olmuş, açık 46,2 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Yani 2022’de ‘rekabetçi’ kur desteği ile ihracat yaklaşık 25 milyar dolar artarken, dış açık yaklaşık 63 milyar dolar artmıştı. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2021’de yüzde 83 olmasına ve rekabetçi kur desteğine rağmen 2022’de bu oran yüzde 70,3 olarak gerçekleşmişti.
Dış ticarette kronik yapısal sorunlar devam ediyor
Tablo 2023’ün ilk yarısında biraz daha bozulmaya başladı. 6 aylık dönemin 4 ayında aylık ihracat 20 milyar doların altında kaldı. Aynı şekilde 6 aylık dönemin 4 ayında ithalat 30 milyar doların üzerinde gerçekleşti. Haziran ayında dış açık 5,4 milyar dolar olmasına karşın, 6 aylık dönem açığı 51,5 milyar dolardan 61,4 milyar dolara çıktı.
İhracatın ithalatı karşılama oranı haziran dışında yüzde 59-71 arasında seyretti. Göründüğü kadarıyla yılın ilk yarısında dış ticarette kronik yapısal sorun devam etmiş. Haziranı değerlendirirken terazinin tek kefesine bakmak gelecek için yeterince fikir vermiyor. Üstelik bir birim ihracat yapmak için bir birimden daha fazla ithalat yapmamız gerekiyor.
Bu nedenle Haziranda olumlu gördüğümüz gelişmelerin kalıcı olduğunu görmemiz gerekli. Kurdan ihracatta beklediğimiz atılımın ve ithalatta beklediğimiz frenin aynı anda gerçekleşmesi hepsinden önemlisi. Üstelik bir şanssızlığımız var. Dış Ticaret Bakanlığı’nın açıklamasında da aynı endişeye dikkat çekilerek ‘ilave adımlar atılması” gerekliliğinden söz ediliyor.
Ne deniyor? “Küresel ekonomik aktivite ile birlikte ticarette zayıf bir seyir gözlenmekte olup, OECD Haziran Küresel Görünüm Raporu’na göre 2022 yılında yüzde 3,3 olan küresel ekonomik büyüme hızının 2023 yılında yüzde 2,7’ye gerilemesi öngörülmekte, en büyük ihracat pazarımız olan Avro Bölgesi’nde ise ekonomik büyümenin 2023 yılında 2,4 puan düşüşle yüzde 0,9’a gerilemesi beklenmektedir.”