Küresel gündem ve eğilimlere ilişkin algılar
Geride bırakmaya hazırlandığımız 2018 yılının ilk haftaları ile bugünün küresel gündemi arasında çok büyük farklılıklar var. Sorunların belirgin bir şekilde ağırlaştığı ve geleceğe yönelik olumsuzluk yaratan faktörlerin çoğalması nedeniyle iyimserliğin pek işe yaramadığı gözleniyor. Durum böyle olunca sistemi oluşturan kurumsal yapının hareket yeteneği daralıyor, aktarım mekanizmaları gerektiği gibi çalışmıyor ve ekonomi politikalarının umulan faydadan daha ciddi yan tesirler yaratması olasılığı güçleniyor. Sürdürülebilir olmayan eğilimler ve geleneksel olmayan politikalarda ısrarlı olmanın bedelinden kaçınmak giderek zorlaşıyor!
Son bir yıl genelinde kısa vadeli beklentiler düzeyinde yaşanan değişim oldukça belirgin!
Ekonomik beklentiler daha olumsuz ve finansal yapı daha çaresiz; sonucun böyle olmasını engelleyemeyen ve kendi hedeflerinden kısmen uzaklaşmak zorunda kalan siyasiler ise daha itibarsız!
2018 senesinin ilk haftası açısından küresel ekonomi gündeminin en önemli konusu dolar faizlerine ilişkin endişeler ile ilgiliydi. Finansal piyasalar risk alma isteğini uyarmak adına ABD para otoritesine meydan okuyan ve korku duvarlarını aşmaya kararlı bir eğilim sergiliyordu; bugün ise hareket yeteneğini tüketmiş olmanın getirdiği çaresizlik nedeniyle normalleşmeyi zamana yayarak durdurmak ve biraz olsun zaman kazanmak peşinde kalan enerjisini israf ediyor. Aradan geçen zaman içinde her şeyin anormal bir hızla ve olumsuz yönde değişmiş olması, artık özel bir önem taşımıyor!
Ocak ayı genelinde sermaye piyasalarında yaşanan yükseliş çok tatsız bitmiş ve iyimserlik lehine oluşturulan yapay heyecanı öldürmüştü. Hemen arkasından küresel gündeme ipotek koyan ticaret savaşları ve jeopolitik hedefleri olan yaptırım baskıları tüm kesimleri sarsmıştı; ön plana çıkan güvenli liman ihtiyacı nedeniyle dolar faizlerine olan hassasiyet belirgin bir şekilde azalmıştı. Tüm bu süreçte küresel ekonomiye ilişkin beklentiler kademeli olarak olumsuzlaşmış, riskten kaçınma eğiliminin yıkıcı bir paniğe sebep olmasını engellemek kolay olmamıştı!
Son aylarda ABD Yönetimi baskı aracı olarak kullandığı silahların geri tepeceğini kabullenmek zorunda kalınca, çok daha olumsuz koşullarda başladığımız yere dönmek zorunda kaldık. Tüm kesimler ABD para otoritesine geri adım attırabilmek için işbirliği yapmaya başladı! Geleceğe yönelik ekonomik tahminler yeknesak olmaktan uzaklaştı, belirsizlik ve kırılganlık yıkıcı olabileceği sınırlara çok yaklaştı. Sürdürülebilir olmayan eğilimler ve geleneksel olmayan politikalarda ısrar etmenin birikmiş faturasından kaçınmak çok zorlaştı.
Aşırı gevşek para politikalarına bağımlılığın anormal seviyelere yükselmiş olması, çok ciddi bir kısır döngü yaratıyor ve kendi kendini besleyerek sorunları ağırlaştırıyor. ABD para otoritesinin tercihi ne yönde olur ise olsun, günah keçisi olmaktan kurtulamayacak gibi görünüyor. Finansal piyasalar dolar faizindeki yükselişe, ABD yönetimi ise hem faiz yükselişine ve hem de düzenli olarak bilançonun küçültülmesine itiraz ediyor; diğer kesimler ise susarak bu tepkilerden kısa vadede yararlanabilmeyi umuyor. Riskler konusundaki nimet külfet dengesinin, bir daha düzelmeyecek şekilde bozulmakta olduğunu konuşmak ise kimsenin işine gelmiyor!
Daha açık bir şekilde ifade etmek gerekir ise, orta bir yol ile kısa vadeli ihtiyaçların bir süre daha karşılanabiliyor olması hedefleniyor! Tüm hassasiyetlerin farkında olanlar, normalleşme olarak tanımlanan yaklaşımın sert bir şekilde durdurulmasının veya aynı şekilde sürdürülmesinin yıkıcı olabileceğini iyi biliyor. Bu nedenle faiz yükseltilmesinin ve bilanço daraltmanın dozunun azaltılarak zaman kazandırması peşinde koşuluyor, başka bir deyişle uzlaşılması olanaksız bir konuda panik oluşumunu engelleyecek ve zaman kazandıracak bir ateşkes aranıyor. ABD para otoritesinin yetkilileri de, kısa vadede en az sıkıntı yaratacak tek seçeneğin bu olduğunu gördüğü için bu çağrıya olumlu yanıt vermeye niyetli imiş gibi görünüyor.
Artık kimse, korku duvarlarına meydan okuyamıyor. Sorunlar ağırlaştıkça, gerginleşen çıkar çatışmalarına ve büyüyen güvensizliklere rağmen ateşkes girişimleri ile zaman kazanma girişimleri dışında pek bir şey yapılamıyor. 2019 yılına ilişkin beklentiler ise olumsuzlaşmaya devam ediyor! Böyle gitmeyeceğini bilenler, zaman kazanmak için herkesi ve her kesimi aptal yerine koymaya devam ediyor!