Küresel gelişmeler ve kur şoku olasılığı
Son bir hafta genelinde küresel ölçekte beklentileri farklılaştıran gelişmeler, geleceğe yönelik belirsizlik endişelerini ciddi oranda yükseltti. Önce ABD para otoritesinin kararı ve geleceğe yönelik değerlendirmeleri, iyimser varsayımları ve buna bağımlı senaryoları yıpratarak riskten kaçınma eğilimini uyardı. Daha sonra yeniden hortlayan korumacı zorlamalar ile jeopolitik gerginlikleri yükselten silahlanma açılımları, kırılganlık endişelerini çok kritik seviyelere sıçrattı. Artan olumsuzluklar ve bunları baskılama çabaları, tüm kesimler açısından öncelikleri farklılaştırdı! Yaklaşık üç yıldır etkisi daha yoğunlaşan bu kısır döngü ile birlikte yaşamak çok zorlaştı!
Hemen yukarıda özetlemeye çalıştığımız koşullardaki farklılaşma, ekonomimiz açısından özel bir önem taşıyor. Ekonomi yönetiminin talimatla piyasaları yönlendirerek beklentileri düzeltme ve ekonomiyi canlandırma çabaları, küresel koşulların olumlu desteğine muhtaçtı! Gelişmeler, tam aksi bir durumun devreye girmekte olduğu konusunda tüm kesimleri uyarıyor! Başka bir deyişle kırılganlığın yeniden artmaya başlaması olasılığı güçleniyor. Ekonomi Yönetimi ise, direnerek bu olumsuzluğu aşmayı denemek dışında seçenek bulamamış gibi görünüyor.
Doların güç toplamasını engellemek direnç sergileniyor
Yeniden sahne almaya başlayan olumsuzluklalar karşısında küresel piyasalar da şimdilik direnmeye çalışıyor. Riskten kaçınma eğiliminin yaygınlaşmasını veya panikli bir şekilde etki alanının genişletmesi istenmiyor. Bunun için doların diğer paralara karşı değerlenmesini duraklatmak ve güç toplamasını engellemek için pasif direnç sergileniyor; daha önemlisi tahvil piyasalarında hassasiyet göstergelerinin riskten kaçınmayı teşvik eden bir eğilim sergilemesi şimdilik engelleniyor. Döviz ve tahvil konusundaki olumsuz baskıların çok tehlikeli olduğu, güçlenmesinin engellenememesi durumunda yeni bir küresel krizin habercisi anlamı taşıyacağı çok iyi biliniyor. Başka bir deyişle küresel piyasalar, uçurumun kenarında ve sert rüzgarların baskısında olmaktan kurtulamıyor!
Başta Çin parası olmak üzere Uzak Doğu paralarındaki değer kaybının kalıcı olması, küresel piyasaların direncini kırabilir! Sermaye piyasaları üzerindeki satış baskısı, tahvil piyasalarındaki dengeleri de riskten kaçınma yönünde farklılaştırabilir! Bu olumsuzlukların yaşanması olasılığının artması şimdilik güç kullanarak engelleniyor, fakat azalması mümkün olamıyor! Ayrıca, nimet-külfet dengesi bozuk olduğu için olumsuz eğilimlere karşı direnme kapasitesi gereken oranda artırılamıyor; taze kuvvet gelmiyor, pozisyonlarını korumak üzere risk alanların güvendikleri dağlara ise karlar yağıyor!
Küresel ekonomik beklentiler olumsuzlaştıkça, riskten kaçınma eğilimini bloke etmeye yönelik çabalar finansal yapıyı kırılganlaştırıyor. Ticaret savaşları, jeopolitik riskler ve silahlanma yarışları uzlaşı ile çözülemeyen sorunların sonucu niteliğindedir; ekonomik beklentiler olumsuzlaşırken finansal yapıya güvensizliğin büyümesi de bu kısır sürecin yan tesirlerinden bazılarıdır!
Telaffuz edilmese de yeni kur şoku olasılığı artıyor
Küresel koşullardaki değişim nedeniyle, ülkemizde ekonomi konusunda yaşanan gelişmeler görece önemsiz hale geldi. Zira pek telaffuz edilmese de yeni kur şokları yaşanması olasılığı artmaya başladı! Bu durum piyasa eğilimlerini veya beklentileri etkileyerek, iyimser hesapların ömrünü kısaltabilir! Ekonomi Yönetiminin tüm olanakları seferber ederek direnmeyi sürdürmesi yeterli olamayabilir; hatta benimsenen tercihler nedeniyle daha olumsuz koşullar söz konusu olabilir ve radikal yaklaşımlar zorunlu hale gelebilir.
Bu hafta açıklanan Temmuz ayı enflasyon rakamları beklenen çizgide idi; fakat küresel düzeydeki gelişmeler kur şoku olasılığını artırarak, iyimser hesapların zaten az olan itibarını iyice zayıflattı. Eğer yeni bir kur şoku yaşanır ise enflasyon ve faizlere ilişkin hesaplar bozulur; makroekonomik görünümün olumsuzlaşacağı yönündeki beklentiler güçlenir, kamu kesimi ile mali sektör de iyice kırılganlaşır. Bu olumsuzlukların yaşanmaması adına mevcut olanakların piyasa eğilimlerini talimatla yönlendirmek için tüketilmiş olması, daha ciddi açmazlara ve istikrarsızlıklara sebep olabilir.