Kurban Bayramı

Yirmibeş yıldır, ekonomi ile ilgili değerlemelerin yanında sayın okuyucularıma bu sutunda Müslümanlar'ın kutsal günlerinde de bilgi vermeye çalışıyorum.

Tabii ki bu bilgiler çok kere tekrar oluyor. Fakat günümüzde insanlar her konuyu hatırda tutamıyor. Özellikle gençlerin eksik ve yanlış bilgiler nedeniyle kafaları karışabiliyor.

Bu nedenle Kurban Bayramı ve kurban konusundaki yazdıklarımı, "bilgi/hatırlatma notu" olarak kabul ediniz.

Kur'an'da "Kurban Bayramı"ndan değil de, "kurban"dan söz edilir. Kurban ile ilgili Kur'an'da yer alan buyruklar şunlardır.

Kevser Suresi'nin 2'nci ayetinde "Rabbin için namaz kıl ve kurban kes" buyurulur.

Hacc Suresi'nin 36'ncı ayetinde "İşte, kurbanlık deve ve sığırları Allah'ın size olan nişanelerinden kıldık. Onlarda sizin için hayır vardır. Bağlı halde keserken üzerlerine Allah'ın adını anın. Yan üstü düşüp ölünce onlardan yiyin. İsteyene de, istemeyene de verin. Şükredersiniz diye onları böylece sizin buyruğunuza verdik."

Hacc Suresi'nin 37'nci ayetinde, "Bu hayvanların ne etleri ve ne de kanları Allah'a ulaşacaktır. Allah'a ulaşacak olan ancak sizin O'nun için yaptığınız gösterişten uzak amel ve ibadettir. Size doğru yolu gösterdiğinden, Allah'ı yüceltmeniz için onları böylece sizin buyruğunuza vermiştir. Ey Muhammed. İyilik yapanlara müjde et, buyruğu" yer alır.

Kur'an'da bunlar dışında "kurban" ile ve "Kurban Bayramı" ile ilgili başkaca buyruk yoktur.

Bunlar dışındaki düzenlemeler "hadis"lere dayanır.

Hazret-i Aişe'nin rivayet ettiği bir hadiste şunlar söylenmektedir: "Ademoğlu Kurban Bayramı gününde kan akıtmaktan daha sevimli bir iş ile yüce Allah'a yaklaşabilmiş değildir. Kanını akıttığı hayvan kıyamet günü boynuzları, ayakları ile gelecektir. Akan kan yere düşmeden önce yüce Allah katında yüksek bir makama erişir. O bakımdan gönül hoşluğu ile kurban kesiniz."

Kurban kesmenin, her ev için bir sünnet-i kifaye olduğuna dair delil ise Mihnefb, Sülym'in rivayet ettiği şu hadistir: "Peygamber (A.S.) ile birlikte duruyorduk. Onun şöyle dediğini işittim: Ey insanlar... Her aile halkına her sene bir kurban düşer..."

Kimler kurban keser?

Hadislere dayalı olarak oluşan ve gelişen İslam şartlarına göre kurban, mukim olan ve sadaka-i fitir nisabına (80.18 gr altına = bugünkü değeri karşılığı 3.200 YTL'lik varlığa) malik olan her erkek ve kadın Müslüman'a vaciptir.

Fıtır nisabını İstanbul Müftülüğü 80.18 gram altın veya 561.3 gram gümüş olarak sefer halinde olan ve fakir olana kurban kesmek vacip değildir.

(Burada önemli bir noktaya değinmek gerekir. Bu yıl kurbanlık koyun fiyatları 300-400 YTL dolayında. 3.200 YTL varlığı olan bir kişi için günümüzde kurbanlık bir koyun almak yerine getirilmesi zor bir mükellefiyet oluyor.)

Kurbanlar bayramın birinci, ikinci ve üçüncü günlerinde kesilir. Dördüncü günü kesilmez.

Kaç çeşit kurban vardır?

Kurban vacip ve tatavvu (nafile) olmak üzere iki çeşittir.

(I) Vacip kurban üçe ayrılır:

(1) Vacip kurbanın birinci şekli, adak kurbanıdır. Kişinin, "Şu deveyi, şu koyunu, şu ineği kurban etmek Allah'a karşı üzerime borç olsun" demesiyle doğan bir vecibedir. Böyle bir kimsenin zengin veya fakir olması durumu değiştirmez.

(2) Kişi fakir olmasına ve de kurban kesme vecibesi altında olmamasına rağmen kurban etmek niyetiyle bir koyun satın almış ise örfen kurban kesmeyi adamış durumuna düşeceğinden kurban kesmesi vacip olur.

(3) Her Kurban Bayramı'nda fakirler müstesna, zenginler tarafından hayat nimetine şükür ve Hz. İbrahim'in yüce Allah'a bayram günlerinde oğlunun yerine fidye olmak için koç şeklindeki sünnetini diri tutmak ve sıratta kendisine binek olmak üzere, günahlarının bağışlanması, hatalarının da affedilmesi maksadıyla kesilen kurbandır. "Er-Rafii ile İbnü'r-Rifs": "Kurbanlarınızı alabildiğine büyük yapınız. Çünkü onlar Sırat'ta sizin binekleriniz olacaktır" hadisini zikretmekle birlikte, İbni Salah bunun sabit olmadığını söylemiştir.

(II) Nafile kurban ise yolcunun ve adağı bulunmayanın ve kurban etmek niyetiyle hayvan satın almayan fakirin kestiği kurbandır. Bu kişiler de kurban kesmenin vacip olmasının sebep ve şartları bulunmaktadır.

Kurban vecibesinin yerine getirilmesi için kurban edilecek hayvanın mutlaka kesilmesi gerektiğinden, sadece para bağışlamak ile kurban borcu ödenmez. Bu para ile kurban alınması ve kesilmesi şartı vardır. Kurban kesimine yardımcı olan hayır kurumları, kurbanı bütünüyle değerlendiriyor. Gerekirse yıl boyu soğuk hava depolarında saklıyor. Gerçek ihtiyaç sahiplerinin kurbandan yararlanmasına yardımcı oluyor.

Kurban nasıl kesilir?

Kurban kesmenin bir usulü, bir adabı var. Müslüman kardeşlerimize hatırlatayım ki, kesim usulünce yapılsın.

Kurban edilecek hayvanı en az bir gün önceden satın alıp, bir gece beslemek adettir. Sevap sayılır.

Kesimi bilmeyenin kurban kesmesi günahtır. Kesimi bu işi bilenin yapması, kurbanın usulüne uygun kesilmesi, eziyet çekmemesi esastır.

Kurban kestiren, kesecek olana "vekalet" verir. Kesecek olan "vekaleti kabul" eder.

Kurban sağ tarafından Kıble'ye karşı yatırılır. Gözü temiz ve beyaz bir tülbent ile kapanır, ön iki ayağı ile arka sol ayağı kalın bir iple bağlanır. Arka sağ ayağı serbest bırakılır. Kesen tarafından "Bismillahi Allahuekber" denilerek kesilir. Bıçağın keskin olması ve hayvana eziyet verilmemesi esastır.

Hayvanın soluk ve yem borusu ile iki şah damarından oluşan dört uzvunun birden kesilmesi gerekir.

Kurban eti gelenek olarak üçe bölünür, biri evde, çoluk çocuk ev halkı için ayrılır, bir kısmı fakirlere verilir, bir kısmı komşulara ve yakın akrabaya dağıtılır.

Sayın okuyucularımın kurban bayramlarını kutlarım