Kur farkının KDV matrahına eklenmesi üzerine
Dr. Numan Emre ERGİN - Yeminli Mali Müşavir
18 Ocak 2019 tarih ve 30659 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanana 7161 sayılı Kanun ile vergi kanunlarında bir takım değişiklikler yapılmış olup, bu değişikliklerden önemli bir tanesi de kanunun 18. maddesi ile “kur farkı” ibaresinin 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDVK) 24. maddesinin (c) bendine eklenmesidir. Söz konusu değişikliğin gerekçesinde “Madde ile; ithalatta olduğu gibi yurtiçinde yabancı paraya dayalı olarak yapılan teslim ve hizmetlerde bedelin tamamen veya kısmen sonradan tahsil edildiği durumlarda, kur farklarının da matraha dahil olduğu madde metnine yazılmak suretiyle uygulamadaki tereddütlerin giderilmesi amaçlanmaktadır” açıklamasına yer verilmiştir.
Konunun nereden kaynaklandığını hatırlamakta fayda var. 11.08.2018 tarihinde bu köşede yazdığımız makalede açıklandığı üzere; 7161 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik öncesinde kur farkının KDV matrahına dahil olduğuna ilişkin yasal bir düzenleme olmamakla birlikte, vergi otoritesi öteden beri kur farklarının vade farkı niteliğinde olduğu yönünde görüş bildirmiş ve 1 seri no.lu KDV Genel Tebliği’nde de bu yönde düzenleme yapmıştı. Tebliğin bu kısımlarının iptali için Danıştay 4. Dairesi’nde dava açılmış; ancak bu dava 18.05.2017 gün ve E:2014/4834, K:2017/4605 sayılı kararla reddedilmişti. Danıştay 4. Daire’nin bu ret kararı temyiz edilmiş ve Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu (DVDDK); 13.12.2017 tarihli ve E:2017/548, K:2017/606 sayılı kararıyla Danıştay 4. Dairesi’nin bu kararını, kur farklarının KDV Kanunu md. 24.c’de belirtilmediği ve vade farkı niteliğinde olmadığı gerekçesiyle bozmuştur. Bu kararın pratik sonucu, kur farkının KDV matrahına dahil olmadığının hukuken kesin olarak tespit edilmesi ve yukarıda bahsedilen Tebliğin ilgili bölümünün Danıştay 4. Dairesi tarafından İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49/4 maddesi uyarınca iptal edilecek olmasıdır.
Aradan geçen zaman içerisinde Danıştay 4. Dairesi tebliğin ilgili kısmının iptaline ilişkin karar vermeden, 7161 sayılı Kanun ile kur farkının KDV matrahına dahil olduğu KDVK’ya eklenerek DVDDK’nın iptal gerekçesi ortadan kaldırılmıştır. Dolayısıyla, tebliğin ilgili kısmı yasal zemine oturtulmuş olmaktadır.
7161 sayılı Kanun’la yapılan bu değişikliğin yürürlük tarihi 18 Ocak 2019’dir. DVDDK ise kararını 13 Aralık 2017 tarihinde vermiştir. Dolayısıyla, aradaki yaklaşık 1 yıllık dönem için hukuka aykırılığı tespit edilmiş bir idari düzenlemeye dayanan uygulama bulunmaktadır. KDV, yapısı gereği üretimin bir sonraki aşamasına yansıtılan ve en sonunda nihai tüketiciye yüklenilen bir vergidir. Diğer bir ifadeyle, üretim sürecinde bir aşamada ödenen KDV sonraki aşamada indirilmekte ve verginin yükü nihai tüketiciye yansıtılmaktadır. Dolayısıyla, KDV’nin kanunda tanımlanmış mükellefi ile fiilen vergiyi ödeyenler farklılaşmaktadır.
Kur farklarının KDV matrahına dahil edilip edilmemesi sorunu, yüklenilen KDV’nin indirilmesi durumunda mükellefler açısından bir sorun teşkil etmeyecektir, zira katlanılan vergi yükü üretim sürecinde bir sonraki aşamaya devredilmiştir. Ancak, sürekli bir “devreden KDV” durumuyla karşı karşıya kalan mükellefler için bu durum bir haksızlığa yol açacaktır.
Bu durumda, 13 Aralık 2017 ile 18 Ocak 2019 tarihleri arasındaki dönemde kur farkı üzerinden KDV hesaplanmışsa ve bu KDV işlemin karşı tarafca (2 no.lu KDV beyannamesi ile kur farkı üzerinden sorumlu sıfatıyla KDV hesaplanması durumunda ise bu işlemi yapan mükellef tarafından) devreden KDV olması nedeniyle indirilememişse; Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 118 maddesi uyarınca vergilendirme hatası olduğu gerekçesiyle aynı kanunun 120. maddesi uyarınca KDV açısından bağlı olunan vergi dairesine başvurup düzeltme talep edilmesi mümkündür. Düzeltme talebinin kabul edilmemesi halinde Vergi Usul Kanunu’nun 124. maddesi uyarınca Gelir İdaresi Başkanlığı’na şikayet yoluyla başvuruda bulunulabilir. Bu başvurunun da kabul edilmemesi halinde vergi yargısında dava yoluna gidilmesi mümkündür.