Kur, faiz, borsada ilişki durumu: Karışık...

Ahmet Kaya’nın ünlü şarkısıdır, “Bir Yanımız Bahar Bahçe”...

Hasan Hüseyin Korkmazgil’in sözleri şöyle der:

“Bu ne çıldırtan denge Yaprak döker bir yanımız

Bir yanımız bahar bahçe...”

Uzun süredir ilk defa faiz ve kur ile borsa arasında iyimserlik makasının bu derece açıldığına şahit olunca aklıma düştü bu dizeler. Öncelikle şunu söyleyelim ki; bu üçlünün aralarındaki ilişki durumu, dizi adında olduğu üzere “Karışık.”

Tablo, son bir yıl içinde kur, borsa ve 10 yıllık tahvil faizi arasındaki günlük korelasyonu, yani hangisinin diğeri ile ne kadar ilişki içinde olduğunu gösteriyor.

Mealen diyor ki kur ve 10 yıllık tahvil faizi arasındaki ilişki güçlü. Faiz yükseldi mi kur (0.69 fena korelasyon değil), kur yükseldi mi faiz yükseliyor.

Borsa ile bu ikisi arasında ise ters ilişki var. (Yanındaki rakam o yüzden eksi.) Meali, kur ve faiz yükseldi mi, borsa düşüyor. Fakat bu ilişki son yıllarda görmediğimiz ölçüde zayıfl amış durumda. Daha önce -0.67’lerde olan ve en az kur/faiz dengesi kadar etkin görünen faiz/borsa ilişkisi, son dönemde 0.40’lara kadar inmiş.

Nedenlerine bakalım mı?

Eylül başından bu yana TL yüzde 8 düştü

Yaprak döken yanlarımıza bakalım önce... İlk sırada Türk Lirası... Eylül başından bu yana Türk Lirası’ndaki değer kaybı yüzde 8. Merkez Bankası’nın efektif fonlama faizi (yani piyasaya verdiği paranın ortalama faizi) yüzde 12. TL mevduatınız varsa, bankalara gittiğinizde yüzde 14 faizi rahatlıkla bulabiliyorsunuz.

Tahvil almak isteseniz, 2 yıl için yüzde 12.5 faiz var elinizde. Buna rağmen değer kaybediyor TL.

Elbette burada altı çizilmesi gereken boyut şu...Sadece TL mi değer kaybediyor? Yoksa diğer gelişen ülke kurlarında da benzer bir hareket var mı? Grafiğe bakalım...

TL Eylül başından bu yana yüzde 8 değer yitirirken, diğer gelişen ülke kurları da yüzde 4 değer yitirmiş. Yani bizim kaybımız, diğer gelişen ülkeler ortalamasının iki katı olmuş.

Yurtdışında Fed başkanlığı tartışmaları ve Trump vergi reformu hikayesi, aradaki farkın bir bölümünü açıklıyor. Kalanına ise Türkiye’nin risk primi diyebiliriz.

Diğer yaprak döken yanımız ise faiz. Bu ay Hazine’nin en yoğun borç ödemesinin olduğu aydı; 16 milyar liralık itfa vardı. Yapılan iki günlük ihalelerin tamamında talep düşük, faiz yüksek oldu. İhalelerin talihsiz bir zamana denk geldiği, bankacılık haberleri, jeopolitik gelişmeler, yurt dışı falan diye sayabiliriz.

Ama ülkenin 10 yıllık borçlanma maliyeti Haziran başında yüzde 10.30 iken, bugün yüzde 11.70’e çıktı. 5 ayda 140 baz puan artış olmuş. İki yıllık enfl asyon beklentisi yüzde 8. İki yıllık tahvil faizi ise yüzde 12.5. Bu kadar yüksek bir reel faiz vaat etmemize rağmen talep düşük kalıyorsa, bunu belli ölçüde sorgulamamızda yarar var.

Peki BIST neden bahar bahçe?

Peki hem TL hem faiz yaprak dökerken, BIST neden bahar bahçe? Yılbaşından bu yana getirisi yüzde 38. Sanayi hisseleri yüzde 47 yükselmiş. Bunu iki şeyle açıklayabiliriz.

Birincisi BIST’in değerleme olarak hala diğer gelişen ülke piyasalarıyla kıyaslandığında ucuz olması. MSCI Gelişen Ülkeler Endeksi’nin piyasa/defter değeri oranı 1.8’lerde. Yani 10 yıllık ortalaması olan 1.68’in üzerine çıkmış durumda. MSCI Türkiye Endeksi hala 1.4’ler ile işlem görüyor. Bizim 10 yıllık ortalamamız ise 1.53’lerde.

Aynı fark, fiyat/kazanç oranında da sözkonusu. Biz 10 yıllık ortalamamız olan 9.92’nin altında (9.41) çarpan ile işlem görürken, Gelişen Ülkeler Endeksi 13.5 olan 10 yıllık ortalamalarının çok üzerinde, 16.3 ile işlem görüyor.

Diğer yandan BIST 100 içindeki şirketlere ister net kârlılık, ister EBITDA veya EBITDA marjı, ister faaliyet kârı, ister diğer parametreler ile bakın son 10 yılın en iyi dönemlerinden birini geçirdiğini görüyoruz. İç tüketimin de Avrupa Birliği bazlı ihracatın büyümesinin de bu performanstaki payı yüksek. Bu nedenle son yılların en altı dolu rallilerinden birini yaşadı BIST. Tarih bize diyor ki, bu üç parametre arasında bir ayrışma olduğunda birinden biri, bir vadede mutlaka diğerlerine uyum sağlıyor. Genelde haklı çıkan da faiz tarafı olur. Ama bu yıl içinde fiyatlamalar farklılaştığı dönemlerde ağırlıklı olarak BIST haklı çıktı. Şimdi şarkıda da söylediği gibi denge noktasındayız. Baharın bahçenin mi, dökülen yaprakların mı haklı çıkacağını görme zamanı... Hangisi bilemem, ama sonucu görmek için çok beklemeyeceğimiz kesin.

Hakem, yurt dışından gelen para olur. Devam ederse BIST, etmezse diğer ikili haklı çıkar.