Kur düştükçe vatandaş döviz alıyor

EKO ANALİZ / Alaatin AKTAŞ [email protected] "Türk halkı yabancının dövizini taşımaya gönüllü. Yıllardan beri döviz tutanlar, tasarruflarını döviz olarak değerlendirmeyi tercih edenler, bu yılla birlikte Türk parasının değer yitireceği yolundaki tahminler artınca önce ellerini ovuşturdular. Nihayet kurtulacaklardı yıllardır zarar ettikleri bu dövizden. Bu niyetle oturup hesaplar bile yaptılar belli ki. Kimi, zararın neresinden dönersem kâr, diye düşündü; kimi, az da olsa kâr edeceğim, diye. Ama içlerini kemiren bir endişenin olmadığı da söylenemezdi. Ya döviz alır başını giderse ne olacaktı... Yıllarca, bir gün kâr edecekleri umuduyla elden çıkarmadıkları dövizi, birazcık değer kazandı diye ucuza kaptırmış duruma düşmeyecekler miydi... Bunca zaman beklemişlerdi hem, biraz daha bekleseler ne olurdu ki... Varsın üç kuruş zarar, beş kuruşa çıksın, diye düşünenler çoğalmaya başladı. Bu köşede 15 Nisan'da "Vatandaş kur arttıkça DTH'ye daha sıkı sarılıyor" başlığıyla bir değerlendirme yapmıştık. Değerlendirmede, DTH ve dolar kurunun yılbaşından sonraki gelişimini aynı baza getirerek 28 Mart'a kadar izlemiştik. Bu kez, 9 Mayıs'a kadar olan rakamlara sahibiz. (Döviz kuruyla ilgili daha yeni rakamlar elbette var, ancak DTH'de son veri 9 Mayıs'a ait.) 4 Ocak'taki DTH ve dolar kurunu 100 kabul ederek oluşturduğumuz haftalık seyri gösteren grafik, Türk halkının döviz tasarrufu konusundaki eğilimini tüm açıklığıyla gözler önüne seriyor. Birincisi; Türk halkı, kur artınca döviz hesabına dokunmuyor, 15 Nisan'da dediğimiz gibi, döviz hesabına adeta daha sıkı sarılıyor. Yani, "kur arttı, satayım" gibi bir yaklaşım söz konusu değil. Kuşkusuz istisnai haftalar var. Kurdaki artışın, döviz hesaplarında bir miktar düşüşe yol açtığı da oluyor. İkincisi; Türk halkı, kur düşünce hemen yine döviz almaya koşuyor. Grafikteki bazı tarihler çok dikkat çekici. Örneğin 1 Şubat, örneğin 29 Şubat. Bu haftalarda kur düşüyor, döviz hesabı artıyor. Mart ayıyla birlikte kurda hızlı sayılabilecek bir artış başlıyor. Mart başından, nisan ortasına kadar olan dönemde kur artarken, döviz hesapları adeta hiç kımıldamıyor, sabit kalıyor. 18 Nisan'dan sonra kur gerilemeye ve döviz hesapları artmaya başlıyor. Makas, 18 Nisan-9 Mayıs haftasında hızla daralıyor. Üstelik, özellikle 25 Nisan'dan sonra dolar, Euro karşısında değer kazanıyor. Yani, Euro cinsi döviz hesapları, dolar olarak ifade edilen toplamı daha az yukarı çekebiliyor. Paritedeki bu değişiklik olmasa, makas daha da hızlı kapanacaktı. Dövizin son haftalarda düşüş eğilimine girmesinde en büyük etken kuşkusuz yabancı girişleri. Yabancılar niye yeniden "Türkiye sevdalısı" oldu, faiz oranları yüzde 20'ye dayandı da ondan. Yabancı döviz getiriyor, Türk halkı da bu dövizi, "bir gün kâr edeceği umuduyla" taşımak için can atıyor. Yıllardan beri kâr edemediğini unutarak. Döviz ılımlı şekilde bir miktar yükseldiğinde DTH sabit kalıyor. Kurlar, siyasetteki gerginliğin tırmanmasıyla iyice artarsa, dolar için bugünlerde dile getirilen 1.5 gibi gerçekleşmeler yaşanırsa o zaman tasarruf sahibi nasıl bir tutum takınır? Acaba "Yeterince yükseldi, satayım" diye mi düşünür, yoksa "Yükseliş başladı, yeniden alayım" diye mi? Yani, hızlı kur artışında şimdiye kadarki eğilimin dışında bir eğilim görme olasılığımız da yok değil.