Kulüplerimiz UEFA'ya uyumlu mu?

Türkcell Süper Ligi'nde mücadele eden 18 kulüpten sadece sekiz kulübün UEFA kriterleri kapsamında, federasyondan lisans alabilmiş olmaları bu yazının kaleme alınmasına neden oldu. Gerçekten de son derece yetersiz olan bu sayının bir an önce artırılması bugün federasyonun en öncelikli görevleri arasında yer almalıdır diye düşünüyorum. Aksi taktirde Avrupa'nın en değerli 6. ligi iddiasında bulunan bir ligde sadece sekiz kulübün lisans alabilmesi, futbolumuzda altyapıda ve üstyapıda önemli sorunların bulunduğunun bir göstergesi olarak da yorumlanabilir. İşte biz bu yazımızda kulüplerimizin bu kapsamda bir genel değerlendirmesini yapmaya çalışacağız.

Kulüpler önce finansal fair play'e uyacaklar

Bu sütunlarda geçen ay UEFA'nın kulüplerin finansal yapılarının sağlıklı ve sürdürülebilir yapılara ulaştırılabilmesi için "Finansal Fair Play" adıyla yeni bir yapılanmaya yöneldiğini dile getirmiş ve UEFA Başkanı Michel Platini'nin konuya ilişkin görüşleri ve planlamasından söz etmiştik. 

Michel Platini'nin UEFA yönetim kurulundan geçirerek uygulamaya aldırdığı "Finansal Fair Play" yapılanması, futbolun finansal yönüne ilişkin yeni düzenlemeler getiriyor. Michel Platini aynı zamanda tüm kulüpleri bu düzenlemelere uymaları konusunda da sıkı sıkıya uyarıyor.

UEFA'nın kulüplerin finansal yapılarına ilişkin gündeme getirdiği bu yeni yapılanma planı 2012-2013 sezonundan itibaren uygulamaya girecek.  Bu düzenleme temelde kulüplerin finansal yapılarının disipline edilmesini hedefliyor. Yeni düzenlemeler ile kulüpler bundan sonra gelirlerinin üzerinde harcamaya yaparak, bütçe açığı veremeyecekleri gibi; kulüp sahipleri ve  yöneticileri de artık ellerini ceplerine atamayacaklar. Çünkü "Finansal Fair Play"in esas amaçlarından birisi: Futbol dışı fonların futbola aktarılmasına engel olmak. Bu şekilde kulüpler arasında dengesiz ve haksız bir rekabete izin verilmemiş olacak. Bu kapsamda,  kulüplerin daha önceden kulüp sahibi ortaklar ile yöneticilerinden aldıkları borç paraların da 2012-13 sezonuna kadar kaynağına iadesi sağlanacak.

Kulüpler transfere bütçesinden fazla para harcayamayacak

Kısacası Finansal Fair Play gereğince, kulüpler 2012-2013 sezonundan itibaren, transfer için gelirlerinden fazla harcama yapamayacaklar. Bütçelerini aşan ve borçlanmada aşırıya kaçan kulüpler, UEFA'nın organizasyonlarına katılamayacaklar. Bütçeyi aşan borçlanmaların önünü kesebilmek için bu uygulamadan kesinlikle taviz verilmeyecek. Bu düzenlemelere uymayan kulüplere başta transfer yasağı olmak üzere önemli cezalar verilecek ve en kısa süre içinde daha baştan belirlenmiş kriterlere uymaları sağlanacak…

Sonuçta; finansal adaletin sağlanması ile milyarder işadamlarının, kulüpleri satın alıp; transfer için astronomik ödemeler yaptığı bir dönem de bu şekilde tarihe karışmış olacak

Finansal Fair Play  UEFA kriterlerinin ayrılmaz bir parçası

Yukarıda belirttiğimiz "Finansal Fair Play" aslında UEFA kriterlerinin ayrılmaz parçalarından birisi olarak karşımıza çıkıyor. UEFA kriterleri kapsamında "mali kriterler" içinde kendisine yer bulan bu uygulama, özellikle son zamanlarda futbol dışındaki çok önemli fonların  büyük kulüplere gitmesi ve buna bağlı olarak  kulüpler arasında dengesizliğin giderek artması bu uygulamanın daha ciddi bir şekilde uygulanmasına yol açtı.

Bu kapsamda bizim UEFA kriterlerine burada kısaca değinmemiz gerekiyor. Bu kriterlere uyan kulüpler bilindiği gibi UEFA'nın organizasyonlarına katılabiliyorlar. Bu bağlamda olaya yaklaştığımızda, Türkcell Süper Lig'de ve diğer liglerimizde yer alan kulüplerimizin ne durumda olduklarına bir bakmamız lazım.

Türkiye Futbol Federasyonu'nun resmi sitesi www.tff.org'da yer alan bilgilere göre sezonlar itibariyle lisans alan kulüpler aşağıda bilgilerinize sunuluyor.

Sezonlara göre lisans verilen kulüpler

2009/10 Sezonu 2008/09 Sezonu 2007/08 sezonu 2006/07 Sezonu 2005/06 Sezonu 2004/05 Sezonu

SÜPER LİG TAKIMLARI

SÜPER LİG TAKIMLARI SÜPER LİG TAKIMLARI

Süper Lig takımları

Süper Lig takımları

Süper Lig takımları

Beşiktaş AŞ  Beşiktaş AŞ Antalyaspor AŞ Trabzonspor AŞ B.B.Ankaraspor Beşiktaş AŞ

 Büyükşehir Belediyespor Büyükşehir Belediyespor Beşiktaş AŞ Beşiktaş AŞ Beşiktaş AŞ Fenerbahçe

 Fenerbahçe  Fenerbahçe Çaykur Rizespor Galatasaray Denizlispor Trabzonspor AŞ

Galatasaray Galatasaray Fenerbahçe Fenerbahçe Fenerbahçe Gençlerbirliği

 Kayserispor  Kayserispor Galatasaray Kayserispor Galatasaray Denizlispor

Trabzonspor AŞ  Trabzonspor AŞ Kayserispor Kayseri Erciyesspor Gençlerbirliği MKE Ankaragücü

 Sivasspor  Sivasspor

Kayseri Erciyesspor Gençlerbirliği Malatyaspor Samsunspor

Bursaspor   Konyaspor Denizlispor Trabzonspor AŞ 

Sakaryaspor AŞ Ankaraspor AŞ 1.Lig Takımları 

Trabzonspor AŞ MKE Ankaragücü İstanbul B.B.

Vestel Manisaspor

Samsunspor

1. lig takımları

İstanbulspor B.B.     

 Elazığspor     

 Samsunspor

Yukarıdaki tablodan da görüldüğü üzere; 2004/05 sezonunda ülkemizdeki 150 profesyonel kulüpten sadece 7 kulüp; 2005/06 sezonunda 7'si Süper Lig olmak üzere 8 kulüp; 2006/07 sezonunda 11 kulüp; 2007/08 sezonunda 11'i Süper Lig olmak üzere 14 kulüp; 2008/09 sezonunda 7 kulüp ve 2009/10 sezonunda da 8 kulüp lisans alabilmiş.

Sezonlar itibariyle lisans alabilmek amacıyla başvuran kulüp sayısı ve başvurusu olumlu bulunan  kulüp sayıları bir tablo halinde aşağıda yer alıyor. Aşağıdaki tabloda yer alan kulüpler Süper Lig ve Bank Asya Lig'inde yer alan takımlardan oluşuyor.

Sezonlar itibariyle kulüp lisans başvurusu yapan ve lisans alan kulüp sayıları (2004/2010)

          2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10

Lisans başvurusunda bulunan kulüp sayısı 30 22 25 25 22 28

Lisans başvurusu olumlu bulunan kulüp sayısı 7 9 11 14 7 8

UEFA organizasyonları ülkemizde genelde Türkcell Süper Lig kulüplerinin katıldığını dikkate aldığımızda, bu bağlamda sezonlar itibariyle TFF'na lisans alabilmek için başvuran TSL kulüpleri  ve bunlardan lisans alanların sayıları aşağıdaki tabloyla sizlerle paylaşılmaktadır.

Sezonlar itibariyle kulüp lisans başvurusu yapan ve  lisans alan Türkcell Süper Lig kulüp sayıları (2004/2010)

     2004/05 2005/06 2006/07 2007/08 2008/09 2009/10

Türkcell Süper Lig kulübü başvuru sayısı 17 15 16 16 15 15

Lisans alan Türkcell Süper Lig kulüp sayısı 7 8 11 11 7 8

Yukarıdaki tablo bize şu acı gerçeği ortaya koyuyor. TSL'de mücadele eden kulüplerin yarıdan fazlası UEFA kriterleri hükümlerini yerine getirebilecek özelliklere sahip değiller. Sahip olan kulüplerimizi ise aslında ayrıca irdelemek gerekir…

Kulüp lisansını Türkiye Futbol Federasyonu veriyor. Lisans alabilmenin yolu ise UEFA kriterlerine uyumdan geçiyor. Öncelikle UEFA kriterleri nedir? Bu kriterlere uymamanın yaptırımları nelerdir? Bu kriterleri uygulayabilmenin bir süresi var mıdır? Kısacası bunlar üzerinde duralım…

 Kulüp lisansı ne anlama geliyor?

UEFA, kulüplerde liderlik ve kontrol fonksiyonunu geliştirmek, finansal istikrarı sağlamak, kredibilite ve güvenilirliği artırmak, daha iyi finans yönetimi için araçlar geliştirmek, kulüp yönetiminde etkinlik ve kaliteyi arttırmak, tesisleri iyileştirmek, genç oyuncuların yetiştirilmesini teşvik etmek ve uygulamaların  diğer alt küme takımlarında da olumlu etki yapmasını sağlamak amacıyla, 2000 yılında bir dizi talimatlar yayınlamış ve bunların uygulanabilmesini teminen  lokal federasyonlara göndermişti.

UEFA 2004 yılında bu kriterlerin uygulamaya alınmasını istemiş ve bu süreye kadar lokal federasyonların gerektiğinde iç hukuk düzenlemelerini de gözden geçirerek, lisanslama sistemini hayata geçirmelerini istemişti. Bu kriterler daha sonra UEFA kriterleri olarak adlandırıldı. Bu kriterlerin lokal federasyonlar aracılığıyla uygulamaya alınıp buna göre kulüplerin yapılarının denetlenmesi ve bu kriterlere uygun olan kulüplere ilgili federasyonlarca lisans verilmesi hüküm altına alınmıştı. Bu lisansı alamayan kulüplerin, UEFA'nın organizasyonlarına katılamayacağı da tüm federasyonlara tebliğ edilmişti.

Kısacası kulüp lisans sitemi: Futbol oyununu oluşturan temel faktörler ile kalite standartlarının yükseltilmesi ve bunun belgelendirilmesi anlamına geliyor.

Kulüp lisans sistemi, Avrupa futbolunun kalitesini daha sağlam şeffaf ve güvenilir temellere dayandırarak geliştirmek ve bu gelişimi belirli bir standarda ulaştırmak amacı ile UEFA tarafından başlatılmış bir projedir.

Her ulusal federasyon, UEFA'nın hazırladığı kulüp lisans talimatını kendi kanunları doğrultusunda ve UEFA'nın belirlediği asgari koşulları aynen muhafaza ederek hazırlamak zorundadır.

Türkiye Futbol Federasyonu kulüp lisans talimatı 23 Aralık 2003 tarihinde UEFA tarafından onaylanmıştır.

Kulüpler UEFA ve uluslararası müsabakalara katılabilmek için lisans almak zorundadır.

Alınan lisansın süresi 1 yıldır, devredilemez.

Kulüp lisans siteminin amaçları

Futbol standardını bütün yönleriyle geliştirmek ve sürekli iyileştirmek ve her kulüp içinde gençlerin yetiştirilmesine ve korunmasına sürekli olarak öncelik vermek;

- Kulüplerin uygun yönetim ve organizasyon seviyesine sahip olmasını sağlamak;

- Seyircilere ve medyaya iyi düzenlenmiş, konforlu ve güvenli stadyumlar temin etmek üzere kulüplerin sportif altyapısının adapte edilmesi;

- Kulüplerin ekonomik ve mali yapılarının güçlendirilmesi, şeffaflıklarının ve güvenirliklerinin artırılması ve alacaklarının korunmasına gerekli önemin verilmesi;

- Bir sezon içindeki uluslararası müsabakaların sürekliliğinin sağlanması;

- Müsabakalarda mali fair play'in izlenmesi;

- Kulüplerin sportif, altyapı, personel ve idari,hukuki ve mali kriterler açısından değerlendirilmesi standartlarının Avrupa çapında geliştirilmesi.

Neydi bu kriterler?

UEFA kriterleri

Kriterler A-C aralığında derecelendirilmiş durumda.

''A'' derecesi mutlaka uyulması gereken kriterler olup; ''C'' derecesi kriterler, mümkün olduğunca uyulması gereken kriterleri ifade ediyor. Finansal kriterler, belirlenmiş bir zaman dilimi içinde kademeli olarak uygulamaya alınmıştı.

Federasyonlar, ulusal lisans sisteminin ülke hukukuna uyumlu olarak hazırlanması, esneklik tanınacak kriterlerin saptanması, disiplin kuralları ve yaptırımların belirlenmesini 2004'e kadar tamamlamış olmaları gerekiyordu. Yine buna bağlı olarak bağımsız muhasebe ve denetim elemanlarının etkinleştirilmesi vb. konularda görevlerini yerine getirmiş olmaları kararı verilmişti. 

A) Zorunlu:

Herhangi bir A kriterini yerine getirmeyen lisans adayı lisans alamaz ve UEFA kulüp müsabakalarına katılamaz.

(B) Zorunlu:

Herhangi bir B kriterini yerine getiremeyen lisans adayı, lisans verence belirlenen yaptırımlara tabi olacak, ancak yine de lisans alarak UEFA kulüp müsabakalarına katılabilecektir.

(C) En iyi uygulama tavsiyesi:

En iyi uygulama diye adlandırılan C kriteri ise, yerine getirilmediği takdirde herhangi bir yaptırımı gerekli kılmayan ve lisans verilmesine engel teşkil etmeyen kriterdir. Ancak bazı C kriterleri ileride zorunlu kriterler haline getirilebilir.

UEFA kriterlerini genel olarak beş başlık altında toplayabiliriz. Bunlar:

Sportif kriterler

Kulüplerin, gençlerin sportif ve akademik eğitimine gerekli çabayı sarf etmesi ve bu amaçla yetkin teknik eğiticiler istihdam etmeleri, oyun alanı ve dışında fair play'in yerleştirilmesi ile ilgililer (futbolcular, hakemler, teknik eğiticiler ve görevliler) arasında ortak anlayışın geliştirilmesi hedefine dönük kriterlerdir.

Altyapı kriterleri

Ülkemiz ve Avrupa çapında donanım ve temizlik açısından, nitelik bakımından eşit standartta tesislere ulaşılması ve izleyicilerin güvenli, rahat yararlanmalarına elverişli, basın mensuplarının görevlerini düzenli ve uygun ortamlarda yerine getirebilecekleri statların ve futbolcuların yeteneklerini geliştirebilmelerine imkan tanıyacak eğitim tesislerini oluşturmak amacına dönük kriterlerdir.

Personele ilişkin ve idari kriterler

Kulüplerin artan ticari önem karşısında, belli bilgi birikimine sahip, iyi eğitimli, nitelikli profesyonelleri istihdam etmeleri, güvenlik açısından yetkin hizmetlerden yararlanmaları ve sportif başarı açısından da tüm takımların nitelikli teknik öğreticiler tarafından eğitilmeleri ve tıbbi destek görmeleri amacına dönük kriterlerdir.

Mali kriterler

Kulüplerin ekonomik ve mali kapasiteleri ile şeffaflık ve kredibilitelerinin artırılması, yatırımcılara gerekli önemin verilmesinin yerleştirilmesi, ulusal ve uluslararası turnuvaların devamlılığının temini ve mali yönden fair play'in yerleştirilmesi amaçlarına dönük kriterlerdir.

Önemli olması bakımından bu kriterleri burada sizlerle paylaşmak istiyorum.

Lisans alabilmek için kulüp aşağıdaki  şartları sırasıyla yerine getirmek zorundadır.

 1-Dönem içerisinde meydana gelebileceği planlanan bütün yükümlülüklerini yerine getirebilecek yeterli mali kaynaklara ve kullanılabilir kredi olanaklarına (gerektiğinde) sahip olduğunu gösteren kanıtlar;

 a-Fon akım tablolarının hazırlanması

 Tablo, kulübün belli bir dönem boyunca sağladığı fonları, yatırım ve finansman faaliyetlerini özetler. Dönem boyunca finansal durumda meydana gelen değişikliklerini açıklar.

Fon akım tabloları temel mali tablolar ile birlikte sunulur. Bu tabloda fon kavramı tüm finansal araçları kapsar. Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir.

Kulüplerin federasyonumuza verecekleri fon akım tabloları homojenlik sağlayarak karşılaştırmalarda  kolaylık sağlamak ve anlam birliği oluşturmak amacıyla düzenlenecektir.

b- Nakit akım tablolarının hazırlanmasıBu tablo bir kulüpte, belli bir dönemde ortaya çıkan nakit akış  kaynakları ve kullanım yerleri itibariyle gösteren tablodur. Bu tabloda fon kavramı kasa mevcudu ve bankadaki mevduatları kapsar.

c- Bankalar  ve özel finans kurumları ile yapılan kredi sözleşmelerinin ve varsa banka garantilerinin orijinal veya noter tasdikli kopyalarının ibrazı.

2- Profesyonel futbol kulüplerimizin muhasebeleri, futbol faaliyetlerinin ve sonuçlarının sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, mali tablolar aracılığı  ile ilgililere (federasyonumuza, diğer kamu kurumlarına vs.) sunulan bilgilerin tutarlılık ve mukayese  edilebilirlik niteliklerini koruyarak gerçek durumunu yansıtmanın sağlanması ve kulüplerimizde denetimin kolaylaştırılması amacıyla Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan, "Tek Düzen Muhasebe Uygulama Genel Tebligi" hükümlerine uygun olarak tutulacaktır.

Profesyonel futbol kulüplerinin faaliyetleri ile ilgili tüm gelir ve giderlerini VUK'da belirtilen usul ve esaslara uygun olarak belgelendirmeleri zorunludur.

3- Profesyonel  futbol kulüplerimiz tüzüklerine ve genel kurul tarihlerini göre hesap dönemlerine uygun olarak (takvim yılı veya futbol sezonu itibariyle) bağımsız denetleme kuruluşlarınca denetlenmiş ve genel kurulca ibra edilmiş hesaplarına göre gerekli  mali bilgileri TFF'ye vereceklerdir.

4- Federasyon ayrıca futbolla ilgili (futbol transferleri, futbolcu maliyeti, vergi, SGK vs.) lisans verme yönteminin ayrılmaz parçasını oluşturacak bilgi de isteyebilir.

5- Kulüplerin federasyonumuza, oyuncularına, teknik direktörlerine ve diğer kulüplere olan kesinleşmiş borçları ile FIFA ve UEFA kararları doğrultusunda futbolculara, başka federasyonlara bağlı kulüplere, teknik direktörlere ve maç organizatörlerine olan kesinleşmiş borçlarının ve sözleşme yükümlülüklerini yerine getirmiş olduğunun kulüp tarafından teyidi.

6. Tüm kulüpler, tescil yönteminin bir parçası olarak bağımsız denetçiler tarafından denetlenmek ve bu denetçiler tarafından hazırlanacak raporları süresinde futbol federasyonuna göndermek zorundadırlar.

UEFA kriterlerine uymayan kulüplere uygulanacak yaptırımlar

Öncelikle belirmemiz gerekir ki, UEFA kriterlerine uygun yapılanmasını gerçekleştirememiş kulüpler, federasyondan kulüp lisansı alamayacakları için, sportif performans sergileseler bile Şampiyonlar Ligi ve UEFA Avrupa Ligi mücadelelerine katılamazlar.

Bunun dışında yine lokal federasyonlar bu kriterlere uyum sağlamamış kulüplere aşağıdaki yaptırımları uygulama hakkına sahiptirler.

a)İhtar;

Tüm kriterlerin birinci kez ihlali halinde uygulanır.

b)Para cezası;

İhlalin ihtardan sonra tekrarında uygulanır.

c)Yeni futbolcu alımının yasaklanması;

Kulüplerin futbolcu, teknik kadro, federasyona olan borçlarının kapatılmaması veya FIFA - UEFA tarafından verilen karalara uygun işlemlerini yerine getirmemesi halinde uygulanır.

d-Puan indirimi;

Para cezasına rağmen tekrarı halinde cari veya sezon puanlarından indirim şeklinde uygulanır.

e- Futbolcuya lisans verilmemesi veya geri alınması;

Puan indirimine tekrarı halinde uygulanır.

f-Küme düşürme;

Puan indirimine rağmen tekrarı halinde uygulanır.

f- Tescil iptali;

Küme düşürmeye rağmen tekrarı veya hukuki kriterlerin 17. maddesinde yazılı hususların ortaya çıkması halinde uygulanır.

Sonuç

Yukarıda ortaya koyduğumuz veriler gösteriyor ki, ülkemizde başta Türkcell Süper Lig'de olmak üzere çoğu kulüp UEFA kriterlerinin yerine getirilmesi konusunda sınıfta kalmış durumda. Mevcut UEFA kriterlerine ilaveten finansal fair play kapsamında UEFA'nın almış olduğu ve 2012 yılından itibaren uygulanacak yeni finansal kriterleri de dikkate aldığımızda işin vahameti ortaya çıkıyor.  Özellikle TSL'de mücadele eden kulüplerimizin bu kriterlerin yerine getirilmesinde önemli sıkıntıları bulunuyor. Bir süre sonra bu sıkıntılar kulüplerimizin Avrupa  maçlarında başlarını ciddi bir şekilde ağrıtabilir. Bu kriterleri yerine getiren kulüplerimizden lisans alanların da aslında başta finansal kriterler olmak üzere bazı kriterleri nasıl yerine getirdiğine de ayrıca bakmak gerekiyor. 

Kısacası, futbol pastası giderek büyüyen ve Avrupa'nın önemli liglerinden birisi konumuna gelen Türkcell Süper Lig'de, daha fazla kulübümüzün lisans alabilmesi için federasyonumuzun ne yaptığını işin doğrusu merak ediyorum.