Kültür ayrılığı evlilikleri bitiriyor
Yaklaşık 12 yıl önce tüm dünyada otomotiv sektöründe herkesin hemfikir olduğu "Önümüzdeki 10 yıl içinde dünyada sadece 5 otomotiv şirketi kalacak" yorumu geleceğe şekil veriyordu.
Bu dönemde ABD menşei firmalar, Asya Krizi'nin vurduğu çekik gözlü markalara saldırıyor ve birer birer onları ele geçiriyordu. Nissan, Mazda, Mitsubishi, Kia birçok marka o günlerde ayakta kalmayı başarmış rakipleri tarafından yutulmuştu. Hatta Daimler ve Chrysler bile evlenmişti.
Devasa iç pazarları, yüksek ciroları ve karlı bilançoları ile Amerikalılar çok cazip alıcılar olarak elde çanta geziyorlardı.
Zaman içinde işler tersine döndü. Önce boşanmalar yaşandı, daha sonra ABD'nin kibirli üç büyükleri iflasın eşiğine geldi. Hatta Chrysler iflas bayrağını çekti.
10 yıl öncesinden bu yana devam eden tek evlilik Renault-Nissan ortaklığı olarak kaldı. ABD'lilerin iflasının ardından bu kez Avrupalılar harekete geçti. Bir dönem GM tarafından yutulmak üzere olan Fiat, bu kez Chrysler'e ortak oldu. Renault-Nissan ortaklığı aralarına Daimler'i kattı. Peugeot ve Citroen'in üreticisi PSA, Mitsubishi'nin peşine düştü.
Ve yeni bir devir başladı.
Bu devri sorduğumuz Ali Pandır, geçmişteki otomotiv yöneticilerinin aksine konuya çok daha ılımlı yaklaşıyor. Uzun yıllar boyunca farklı kültürlerde çalışarak, dünyanın değişik ülkelerindeki sanayi davranışlarını anlama fırsatını yakalayan Pandır'a göre şirket evliliklerinin sona ermesinin nedeni tamamen kültürel. Pandır, şirket evliliklerine yönelik şu yorumu yapıyor: "Evlendiğiniz anda bir bakıyorsunuz ki hiçbir şey kağıtlarda olduğu gibi değil. İmza öncesinde koyduğunuz hedefler belki değişmiyor ama o hedefe yürüme şekliniz farklılık gösterebiliyor. Bu durum aynı gerçek hayattaki evlilikler gibi. Kimse evlenirken boşanmayı düşünmez ama. Bazen anlaşmazlıklar yaşanır ve evlilik biter."
Geçmişte, boşanma ile sonuçlanan şirket evliliklerinden alınan derslerle bugünkü birleşmeleri değerlendirmesini istediğimizde ise Ali Pandır yine kesin konuşmaktan kaçınıyor: "Amerikalıların bakışı, iş yapışı çok farklı. 10 yıl önce bırakın Chrysler'in Fiat tarafından satın alınmasını, ABD'de Fiat marka araç satmak bile bir hayaldi. Bugün bu hayal gerçekleşiyor. Ama yine de orada kültürü değiştirmek gerçekten çok zor. Dolayısıyla bu dönemde de evliliğin kaderini yöneticilerin yapacağı hesaplardan ziyade kültürlerin birbiri ile kaynaşması-uyuşması belirleyecek. Onu da bize zaman gösterecek."
Belki katılırsınız belki de hatalı bir yorum olarak değerlendirirsiniz ancak bana göre bu evlilikler de çok uzun soluklu olacağını düşünmüyorum.
Sebebi de tamamen duygusal...
ABD 1775 yılında bağımsızlığını kazanıp bir sömürge olmaktan kurtulduğundan bu yana, şirketleri aracılığıyla tüm dünyanın tüketimini kontrol etmeye çalışıyor. Bunda da önemli oranda başarılı oldu. Böyle bir yönetim/tüketim alışkanlığının Avrupa'dan gelen daha muhafazakar bir yönetim yapısıyla kültürel anlamda uyuşmasının çok zor olduğunu düşünüyorum.
Ancak kimin haklı olduğunu her dönemde olduğu gibi bize zaman gösterecek.