Küçük ve orta boy işletmelere dövizli kredilerde sınırlama

Bilindiği üzere, Türk parasının kıymetini korumak amacıyla, kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esaslar “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar” ile tayin ve tespit edilmiştir. Bu karara ve bu kararın uygulanması amacıyla Hazine Müsteşarlığı'nın bağlı olduğu bakanlıkça yayımlanacak tebliğlere muhalefet 1567 sayılı “Türk Parası'nın Kıymetini Koruma Hakkında Kanun”la ek ve tadillerine muhalefet sayılmaktadır.

25.01.2018 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan ve 32 Sayılı Kararda Değişiklikler yapan 2018/11185 sayılı Karar'la dövizli kredilere ilişin bazı sınırlayıcı düzenlemeler yapılmıştır. Anılan karar 2 Mayıs 2018 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek olup, kararın 2. maddesiyle, 32 sayılı Karar’ın 17. maddesi “Yurt dışından temin edilen krediler” başlığıyla yeniden düzenlenmiş, 3. maddesiyle “Yurt içinden temin edilen krediler”e ilişkin düzenlemeleri içeren 17/A maddesi eklenmiştir.

Ayrıca yeni kararın 4. maddesiyle; 2 Mayıs 2018 tarihinde açık bulunan kredilerin, döviz ve dövize endeksli kredi olarak yenilenmeyeceğine (istisnai durumlar hariç) ilişkin hükümlere yer verilmiştir.

Diğer taraftan 32 Sayılı Karar’a ilişkin tebliğde değişiklikler yapan 2018-32/46 numaralı Tebliğ de aynı tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır

I) Yurt dışından temin edilen krediler

Yapılan değişikliğe göre “Yurt Dışından Temin Edilen Krediler”e ilişkin düzenlemeler şöyledir:
1- Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından Türk Lirası kredi temin etmeleri serbesttir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması zorunludur.

2- Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt dışından döviz kredisi
temin edemez. Ancak, aşağıda sayılan hallerde döviz geliri olması şartı aranmaz:

a) Kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD doları veya üzerinde olan Türkiye’de yerleşik kişilerce kullanılacak döviz kredileri. (Başka bir deyişle; kredi bakiyesi 15 milyon ABD Doları'nı aşıyorsa bu sınırlama söz konusu olmayacak ve döviz geliri olmasa da yurt dışından döviz kredisi kullanılabilecektir.)

b) Kamu kurum ve kuruluşları, bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketlerinin kullanacakları döviz kredileri.

c) Yatırım teşvik belgesi kapsamında kredi almaları öngörülen Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından kullanılacak döviz kredileri ile Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Karar'ın eki (I) sayılı listenin 17'nci sırasında sayılan gümrük tarife istatistik pozisyonlarında yer alan makine ve cihazların (kullanılmış olanları ile aksam, parça, aksesuar ve teferruatları hariç) finansmanı için kullanılacak döviz kredileri.

d) Uluslararası ilana çıkılan yurt içi ihalelere ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak ihaleyi kazanan Türkiye’de yerleşik kişilerin veya Savunma Sanayii Müsteşarlığı'nca onaylanan savunma sanayii projelerini üstlenen Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

e) Kamu özel işbirliği modeli kapsamında gerçekleştirilecek projeleri yürütmekle görevli olan Türkiye’de yerleşik kişilerin kullanacakları döviz kredileri.

f) İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlere ilişkin bağlantılarını ve muhtemel döviz gelirlerini tevsik etmek kaydıyla, son üç mali yılda döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin tevsik ettikleri muhtemel döviz gelirleri toplamını aşmayacak şekilde kullanacakları döviz kredileri.

1) Döviz geliri olan Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından kullanacakları döviz kredilerinde ise;

a) Kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon ABD Doları'nın altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamaz. (Krediye aracılık yapan bankalar, bu şartın sağlandığını kontrol etmekle yükümlüdür. Krediyi kullananlar da mali müşavirler tarafından onaylanmış belgelerle bu durumu tevsik etmek zorundadırlar.)

b) Bankaların, finansal kiralama şirketlerinin, faktoring şirketlerinin ve finansman şirketlerinin yurt dışındaki şubeleri (bankaların off-shore şubeleri dâhil, serbest bölge şubeleri hariç) tarafından kullandırılan kredi bakiyesinin son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda kullanılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılır veya Türk Lirası krediye dönüştürülür.

Döviz geliri olan Türkiye’de yerleşik kişilerin yukarıda (2) numaralı bentlerde belirtilen durumlar kapsamında kullanacakları döviz kredilerinde (a) ve (b) bendinde belirtilen sınırlama ve düzenlemeler uygulanmaz.

2) Türkiye’de yerleşik “gerçek kişiler”ce yurt dışından döviz kredisi kullanılamaz.

3) Türkiye’de yerleşik kişilerce (gerçek veya tüzel kişilerce) yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamaz.

4) Bankaların, finansal kiralama şirketlerinin, faktoring şirketlerinin ve finansman şirketlerinin ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla kendi teamülleri çerçevesinde yurt dışından kredi temin etmeleri serbesttir.

5# Yurt dışından temin edilen kredilere ait anapara geri ödemeleri ile faiz ve diğer ödemelerin transferleri bankalar aracılığıyla yapılır.

II) Yurt içinden temin edilen krediler:

Yukarıdakine benzer düzenlemeler “Yurt içinden temin edilen kediler”e ilişkin olarak da yapılmıştır. Dolayısıyla, döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt içinden döviz kredisi temin edemezler. Ancak, yukarıda “2” numaralı bentte sayılan durumlarda yurt içinden döviz kredisi kullanabilmek için döviz geliri olma şartı aranmaz. (Bu kapsamda, kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD Doları'nı aşan Türkiye’de yerleşik kişiler için bu sınırlama söz konusu olmayacak ve döviz geliri olmasa da yurt içinden döviz kredisi kullanılabilecektir.)
Türkiye’de yerleşik kişilerin ithalat ve ihracat rejimlerine göre emtia kedisi açmaları serbesttir. Döviz geliri olan Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt içinden kullanacakları döviz kredilerinde de;

a) Kullanım tarihinde, krediyi kullananın kredi bakiyesinin 15 milyon ABD Doları'nın altında olması durumunda, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi toplamı son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aşamaz. (Krediye aracılık yapan bankalar, bu şartın sağlandığını kontrol etmekle yükümlüdür. Krediyi kullananlar da mali müşavirler tarafından onaylanmış belgelerle bu durumu tevsik etmek zorundadırlar.)

b) Kredi bakiyesinin son üç mali yılın döviz gelirleri toplamını aştığının sonradan tespit edilmesi durumunda yurt içinde bankalardan (serbest bölge şubeleri dâhil), finansal kiralama şirketlerinden, faktoring şirketlerinden ve finansman şirketlerinden kullanılan kredilerin aşıma neden olan kısmı geri çağırılır veya Türk Lirası krediye dönüştürülür.

Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt içinden döviz kredisi kullanılamaz.

Türkiye’de yerleşik kişilere (gerçek veya tüzel kişilere) dövize endeksli kredi kullandırılamaz.

Bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri ve finansman şirketleri birbirlerine, ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla kendi teamülleri çerçevesinde doğrudan veya uluslararası sendikasyona katılım yoluyla, vade sınırı bulunmaksızın döviz kredisi açabilirler.

Bankalar ile Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, finansman şirketleri ve bakanlıkça belirlenecek diğer kişiler tarafından yurt dışında yerleşik kişilere döviz ve Türk Lirası kredisi açılması serbesttir.

Türkiye’de yerleşik finansal kiralama şirketlerinin bu maddede yer alan hükümlere aykırı olmamak şartıyla Türkiye’de yerleşik tüzel kişiler ile yurt dışında yerleşik kişilerle yapacakları Finansal kiralama işlemlerine ilişkin bedeller döviz üzerinden belirlenebilir. Döviz üzerinden belirlenen Finansal kiralama işlemlerine ilişkin tutarlar kredi bakiyesi hesaplamasına dâhil edilir.

III) Geçiş düzenlemeleri:

- 2 Mayıs 2018 tarihinde açık bulunan ve kredi bakiyesi 15 milyon ABD dolarının altında olan Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından yurt içinden veya yurt dışından temin edilmiş olan döviz kredileri, yukarıdaki I ve II nolu bölümlerde kredi kullanımına izin verilen haller kapsamına girenler hariç olmak üzere, hiçbir şekilde döviz kredisi olarak yenilenmez.

- 2 Mayıs 2018 tarihinde açık bulunan dövize endeksli krediler, hiçbir şekilde dövize endeksli kredi olarak veya yukarıdaki I ve II nolu bölümlerde kredi kullanımına izin verilen haller kapsamına girenler hariç olmak üzere, döviz kredisi olarak yenilenmez.

- 2 Mayıs 2018 tarihinden önce kullanılmış olan döviz kredileri ve döviz endeksli krediler “kredi bakiyesi hesaplaması”na dâhil edilir.

Yukarıdaki düzenlemelerde geçen,

- “Döviz geliri” tanımı; ilgili mevzuat ile belirlenen ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden elde edilen gelirleri,

- “Kredi bakiyesi” tanımı ise; yurt içinden ve yurt dışından temin edilen nakit döviz kredisi borçlarının geri ödemesi yapılmamış toplamını,

ifade etmektedir.