Küçük ölçek iş yerlerinin yeni ekosistemi

Yeni nesil küçük ölçek iş yeri : 4

Michael G. Jacobides HBR/T’nın Eyül 2019 sayısında “Ekosistem ekonomisinde stratejimiz ne olmalı?”başlıklı makalesinde, “Ekosistem, birden fazla sektöre yayılan ve yönetilen bir ağ olarak tanımlanır” diyor. Dünya ölçeğinde ileri teknoloji liderliğine oynayan Huawei’nin Başkanı da, “Akıllı telefonlar üretmek sorun değil; esas sorun ekosistem oluşturmaktır” saptamasını yapıyor. Son dönemde, akademik çevreler ve uygulamacılar rekabet gücü yaratmanın yarısının “teknoloji’ diğer yarısının da “ekosistemin kavranması” olduğunu dile getiriyor.

İş yerimizin ölçeğinden bağımsız olarak, işin sektör bağlantılarının, bileşen ve bağlamlarının oluşturduğu karşılıklı etkileşimin sürdürülebilirliği nasıl etkilediğini bilmemiz gerekiyor.

Ulaşılabilirlik ve erişilebilirlik

Ekosistemin önemli bileşenlerinden biri “ ulaşılabilirlik ve erişilebilirlik” olanaklarının çok hızlı bir değişim göstermesidir. Bir önceki üretim örgütlenmesinde, ulaşım ve erişimin engelleri, bir işi çevre etkisinden uzak yerel ekosistemin sınırları içinde yapılmasına olanak tanıyordu. Bugün teknolojinin hız yaratma potansiyelleri ulaşılabilirlikte sınırları zorluyor. Yakın gelecekte Çin’in piyasaya sunduğu “ Bir Kuşak Bir Yol Projesi”nin “İpek Demiryolu” ve “İpek Denizyolu” altyapıları belli bir aşamaya geldiğinde, Pasifik’ten Atlantik kıyılarına bir haftada ulaşılabileceği hesaplanıyor. Çin’den Hollanda’ya bugünkü altyapıları etkili yöneterek ulaşım zamanında çok önemli kazanımlar sağlanabiliyor. Çin’de önemli gelişmeler var: Demiryolu ıslahı ve yüksek hızlı tren ağlarının gerekli yoğunluk ve yaygınlığa ulaşması “coğrafya engelinin yarattığı fırsatları” ortadan kaldırıyor.

Yeni nesil küçük ölçek iş yerlerinin yönetişiminde “ulaşılabilirlik altyapılarının zaman kazancı” değişkenini dikkate almadan üretimi sürdürülebilir kılmak zorlaşıyor.

Erişebilirlik ise gerekli hız, esneklik, güven, konforu da içeren, uygun maliyetle, buralarla uzaklar arasındaki etkileşim kurabildiğimiz “mekansal mesafeleri” anlatıyor. Ulaşımdaki hızlanma kadar özellik-le mobil iletişimdeki 5G gibi yeni bağlantı ve iletişim olanakları küresel ölçekte “işbirliklerini” yeni-den tasarlamayı ve örgütlenmeyi gerektiriyor. Yeni nesil küçük ölçekli iş yerleri yöneticilerinin çok uzak mesafelerle görsel ve duyusal iletişimle erişebiliyor. Bu yeni bağlantı, iletişim ve işbirlikleri potansiyelleri; ürün çeşitliliği, ürün kalitesi ve maliyeti kadar hizmetin kalitesini de belirleyebiliyor. Yeni erişebilirlik olanakları, üretim alanı seçimini, yer seçimini, üretim süreçlerinin uçtan uca kontrolünü, müşteri profilini, işbirliği potansiyeli olan başka iş yerleriyle eşleşme biçimlerini farklı bir zihni modelle ele almayı gerektiriyor. Böylece, ekonominin en küçük teknik birimleri olan küçük ölçek iş yerlerinin de işlerini yaparken bakış açılarını değiştirmesi gerekiyor.

Ölçme ve standart veri

Küçük yapıyı etkileyen ekosistemin “etkileşim ağlarının” bir başka bileşeni “ölçme ve veri oluşturma potansiyelleri”dir. Etkileşim, en az iki aktör arasında gerçekleşir: Etkileyen ve etkilenen. Bir etkileşimin söz konusu olduğu zaman, etki rasyonel olabileceği gibi, duygusal da olabilir. Etkileşimin yönünü, hızını ve kapsama alanını hesaba katmadan etkileşim ağlarında yaratılan sonuçları ilişkin öngörme ve önlem alma zayıflar.

Yarı iletken teknolojilerin gelişmesi, kozmolojik, jeolojik ve biyolojik alandaki evrim, evrenin bütünündeki gelişmeleri kavramakta insanlık tarihinde ilk kez erişilebilirliği bir üst düzeye ulaştırdı. Prof.Dr. Kadırcan Keskinbora’ nın anlatımıyla, bir pirinç tanesinden daha küçük boyutlarda olan, kablosuz, kendinden enerjili implantlar beyin hücrelerini izleyebiliyor. Sensör teknolojisindeki gelişme bizi çevreleyen bütün varlıkların iç yapılarını,canlı hücrelerini tarayıp uyarılabilme potansiyeline sahipler. Yapay olarak tasarlanmış işlemlerini bir uçtan ötekine kadar ölçebilen, veriye dönüştüren, büyük verileri saklayan, makine öğrenimiyle verileri kümelendiren, ayıklayan, işe yararlı olanlarından yeni bir ürün ve yeni iş yapma metotları yaratılmasının kapılarını alabildiğine açıyor.

Bir önceki üretim aşamasının iş yerleri “görgüye dayalı alışkanlıkla yönetme” ile işlerini yürütüyordu. Yeni ekosistemde, var olan yapının işleyişiyle ilgili bütün veriler “standart veri” olarak kabul ediliyor. Standart verileri üretimi sürdürebilmenin “gerek şartını” oluşturuyor; standart veri tek başına rekabet gücü yaratmıyor; şirketin uzun dönemli geleceğini güven altına almıyor. Yeni ekosistemde küçük öl-çek iş yerlerinin yöneticileri, benzer iş alanlarında ve başka sektörlerdeki verileri de izleyerek “standart dışı veriye” erişmek; kendi “standart verisinin olanak ve kısıtları” ile “standart dışı verinin yarattığı fırsat ve tehlikeleri” dengeleyen “sürdürebilir inovasyonla” geleceğini güven altına alabiliyor.

Oluşmakta olan ekosistemin yeni nesil küçük ölçek yapıya dayattığı temel bir eğilim de, “işe yarar verilerin değere dönüştürülmesi” yetkinliğidir. Standart veri ile kendini tanıyan işleri, standart dışı verilerle fırsat ve tehlike farkındalığını artırmakta; veriyi enformasyona, bilgiye, anlamaya ve anlamlandırmaya taşıyarak da birikim yeteneklerini koruyabilmektedir.

Platform yapılar

Yeni ekosistemde, “doğru işbirliği ve eşleşme” yapabilmenin koşulları değişti. Ayrıca “öngörme-önlem alma disiplini” bileşenleri farklılaştı. “Gözetim ve denetim disiplini” de geri-bildirimlerle sapmaları düzelterek ilerlemenin gerekleri farklılaştı. Önce de değinildiği gibi, gelecek beş yılda mobil iletişimde 5G standardının yayılması, küresel bağlantı ve sınırsız iletişimle, coğrafya, dil ve kültür kısıtları olmaksızın “işbirlikleri” üzerine kurulu yapı, işlev ve kültür bütünü oluşturacak.

Küçük ölçekli yapıyı yönlendiren ekosistemin karakteristik özelliklerinden biri de “platform yapılar üzerinde inşa edilmiş piyasa yapıcısı kuruluşlarla” çalışma gerektirmesidir. Önde gelen piyasa yapı-cısı platform yapılanması olan Alibaba, sosyal medyadan veri izleyerek, kişinin özelliklerini tanımak-ta, 150 bin dolarlık krediyi herhangi bir teminat almaksızın girişimciye verebilmektedir. Platform yapılarda yarattıkları ölçeklerle piyasa yapıcısı kuruluş haline gelen yeni nesil çok sayıdaki firma, küçük ve orta ölçek yapıyla çağımızın “araç çantasının” olanak ve kısıtlarına göre ilişki kurmaktadır.

Gelecek hafta, “Küçük ölçek yapıda ayıklama ve yalıtım”..