Kripto paralar 'Howey test'inden geçecek
Reel sektörden ve Buffettt gibi finans sektörünün önemli isimlerinden sert eleştiriler gelmeye devam ede dursun kripto paralar da yavaş yavaş yatağını buluyor. Çıkan haberlerden anladığımız kadarı ile -zira resmi bir açıklama söz konusu olmadı- ABD’nin finansal piyasaları düzenleyici otoritesi SEC çalıştaylar düzenleyerek Ethereum (ETH) ile Ripple’ın (XRP) bir menkul değer olup olmadığına dair görüş oluşturulacak. Peki Eth veya XRP bir menkul kıymet mi? SEC geçtiğimiz yıllarda ICO’ların (kripto paraların halka arzı anlamına gelen kısaltma) bir menkul kıymet halka arzı olduğunu ve kendi sahasına girdiğini net bir şekilde açıklamıştı. Dolayısı ile ICO konusunda bir grilik söz konusu değil. Eth ve XRP konusunda ise 1946 yılında portakal ağaçlarının kullanımı nedeni ile çıkan bir tartışma neticesinde oluşturulan Howey test’i kullanılacak. Bu teste göre bir varlığın menkul kıymet olup olmadığını anlamak için 4 temel özelliğe sahip olup olmadığına bakılıyor:
• Para karşılığında mı elde edilebildi?
• Yatırımdan kar elde edilmesi mi umuluyor?
• Yatırım bir şirkete/girişime mi yapıldı?
• Kar bir üçüncü taraf veya müteşebbisin çabaları kaynaklı mı?
1. Maddeye evet veya genel olarak evet diyebiliriz. Eth bitcoin karşılığında “arz” edilmişti. Daha geniş olarak baktığımızda bir DAO veya son zamanlarda popüler DIG gibi altına “yatırım” yapan coinler bu maddeye uyum sağlıyor. Ancak yine ETH özelinde tartışırsak 2014/5’ten bu yana ETH’nin yapısı çok değişmiş durumda. Bu nedenle T-0 tarihine bakarak bu maddeye uyum sağladığını söylemek doğru olmaz.
2. Burada değer artışından ziyade bir şirkete yatırım yapma mantığını kullanmamız gerekiyor. ETH’de böyle bir beklenti yok, bir iş modeli nedeni ile yükselmesini beklediğimiz daha net para birimleri var. Korkarım XRP bu konuda ETH’dan daha göze batabilecek bir yapıya sahip.
3. Bu maddede ise kaynaklar genel olarak yatay bir yapıdan bahsediyorlar ki Ethereum bazlı projeler buna uyuyor. Öte yandan ETH artık piyasaya yerleşmiş durumda, ETH aldığımız zaman bir projeye yatırım yapmıyoruz. Bir şirket adresi ve faaliyet gösterdiği sektörü söz konusu değil. 1. maddedeki değişim yine geçerli.
4. İlk anda akla gelen elbette Vitalik Buterin olmadan ETH’nin de olamayacağı. Yani 4. maddeye net uyum var gibi görünüyor. Öte yandan “açık yazılım” söz konusu olduğu için Vitalik ne kadar öne çıksa da EF sadece yüzde 1 paya sahip ve herhangi bir ETH sahibi grup projeyi geliştirebilme gücüne sahip (Litecoin’de Charlie tüm pozisyonunu sattı). Fiyat hareketlerinin Vitalik et al yerine piyasa dinamiklerinden kaynaklandığını savunmak mümkün.
Yakın dönemde, yani 9 Kasım 2017’de SEC başkanı Jay Clayton ICO’ların menkul kıymet arzı olduklarına dair şu tespitte bulunmuştu : “Konu Bitcoin veya Ethereum dışı paralara geldiğinde sanırım ne oldukları sanırım çok net.” Bu söz konusu temel iki kripto paranın menkul kıymet olarak düşünülmediğini gösteren bir Freudian dil sürçmesi olabilir .
Bu özetten de anlaşılabileceği üzere konuya negatif bakan bir anlayış ETH’nin menkul kıymet olduğunu savunabilir veya tam aksi. Böyle bir kararın ilk aşamada ABD’de operasyonları olan kripto borsaları ve menkul kıymet yatırımcılarını etkilemesi (cfd’ler misali) kaçınılmaz ve bu da satış anlamına gelecektir. Beklentim ETH’nin bu sınıflandırmanın dışında kalması yönünde zira bir menkul kıymet 2 parti arasında bir anlaşma/kontratı temsil eder, ICO sonrası ETH’de böyle bir durum söz konusu değil. Tabii Bitcoin’in tüm bu tartışmaların dışında kalabiliyor olmasına da dikkat çekmek gerekiyor….