Kötü yönetici kötü kişi
Geçen hafta kötü yönetici nedir diye bir tarif vermiştim. Kötü yönetici doğru işi yanlış, yanlış işi doğru veya yanlış yapan yöneticiydi. İş dediğimiz de ne yapılacağına karar vermek, yani işletmenin işinin tanımını yapmak, pazarlamanın amaçlarına ulaşabilmesi için üretimin ne yapması gerektiğini kararlaştırmak ve bunun olması için gerekecek mali, insan gücü, tesis, bilgi ve stratejik işbirliklerini saptamak, temin edip pazarlama ve üretime tahsis ederek bu kaynakların kullanımını denetlemekti. Bunu doğru yapanlar doğru işi yapıyorlar demektir. Bir de işin nasıl yapılacağını daha doğrusu işleri insanlar yaptığına göre nasıl yaptırılacağını kararlaştırmak vardı. Yönetici burada da kötü kararlar verebiliyordu. İki tane de parantez açmıştım. Birincisi görünümdeki kötü yönetim ille de şirket para kazanamıyor demek değildi. İkincisi, kötü yönetim yeteneksiz yöneticiler tarafından gösteriliyorsa tatsız, yetenekli yöneticiler tarafından gösteriliyorsa düpe düz tehlikelidir demiştim.
Şimdi size bir örnekle kötü yönetici nedir tekrar açıklamaya çalışayım. Bir kere 'densiz, terbiyesiz ve çok akıllı olmayan yönetici' tipi vardır. Bu kötü yönetim değildir karıştırmamak lazım. Birleşmiş Milletler'in merkezi Cenevre'de olan Uluslararası Ticaret Merkezi (ITC UNCTAD/WTO) kalkınmakta olan ülkelerin dış ticaretlerini, özellikle ihracatlarını teşvik amacıyla kurulmuş bir örgüttür. Buranın tüm üst yönetimi 2006 Haziran'ında emekli olunca kurumun başına Jamaikalı bir hanımı getirdiler. Kendi özgeçmişine göre hanım ülkesinin yatırım ve ticaret teşkilatının başında on yıl kadar kalmış ve oraya 5 milyar dolarlık yatırım sağlamıştı. Hanım geldi ve ilk iş olarak emekli olan üst yönetime çoğu hanım atamalar yaptı. Kimi niye seçti bilinmez ama ortalık allak bullak oldu. Fırsatı ganimet bilen yalakalar coştu, teknokratlar 'noluyor yahu?' diye şaştı, deneyimli orta kademe yöneticileri 'Hadi hayırlısı' diyerek beklemeye geçti.
Dakika bir gol bir hanım gereksiz yere ortalığı karıştırdı. Her acemi yeni yönetici bu haltı yapar. Başına geçtiği örgütü tanımadan kendi adamlarıyla işgal kuvveti gibi gelir, iyi niyetli olanlar dahil herkesi kızdırır. Sonra bir personel toplantısı yaptı yeni hanımefendi yöneticileri tanıttı ve yumruğunu havaya kaldırarak 'Evet bebeğim biz (hanımları kastederek) yönetiyoruz' dedi. Benim gibi çocukluğunda annesi, gençliğinde flörtleri, sonra hanımı ve en sonunda kızı tarafından yönetilen biri için çok da devrim sayılmayacak bu tavır doğrusu bir başka gereksiz saçmalama bir densizlik örneğiydi. Hele hele bir BM kuruluşunda.
Sonra ortalığı danışmanlar doldurdu. Kerameti kendinden menkul danışmanlar eski kadro neyi yanlış yapmış da ne olmuş anlatmadan ipe sapa gelmez raporlar yayınlamaya başladılar. Bunlara verilen parayla bir kalkınmakta olan ülkede beş sene program yapabilirdik. 'Değişim' sloganıyla ortaya çıkan danışmanlar neyi, neden değiştireceğimizi anlatmadan nutuklar attılar, raporlar verdiler, sonsuz toplantılarda kafa ütülediler. Çoğu bizim ne iş yaptığımızı anlamadan fikir beyan ettiklerinden saçmaladılar.
Tüm bunlar yapılırken örgüt içinde konusunun uzmanı olan kişilere danışılmadı. Sözgelimi, örgüt içinde strateji nedir diye dünyanın her tarafında ders veren bir kadro olduğu halde dışarıdan bir strateji danışmanı getirtildi. Hanım bunun düpedüz terbiyesizlik olduğunun farkında bile değildi. Tabii kadro sinirlendi, moraller bozuldu. 'Değişim' alay konusu oldu. Neyse bunlar acemi, densiz, terbiyesiz ve çok akıllı olmayan yöneticilerin yaptıklarına örnekler. Yoksa kötü yönetim örnekleri değil. Buraya kadar ITC'nin başındaki hanımı sadece densizlik ve terbiyesizlikle itham edebilirsiniz yani bir yerde kötü bir kişi, kötü yönetici değil. İkisini birbirinden ayırmak gerekir.