Koşullar ve hesaplar değişmiş gibi görünüyor!
Geride bıraktığımız hafta genelinde finansal piyasalarımızda yaşanan gelişmeler, sistemi oluşturan kurumsal yapıyı sarsarken geleceğe yönelik beklentileri olumsuzlaştırdı. Olumsuz algıları düzeltmek veya eğilimler üzerindeki katkısını asgariye indirmek adına, iki aydır sergilenen dış destekli çabaların etkisi kısa süre içinde buharlaştı. Kafalar iyice karıştı, güvensizlik yeni ufuklara yelken açarken çoğunluk ne olup bittiğini anlamakta zorlandı!
Türk Lirasındaki fiyat oynaklığı ani bir şekilde arttı, dalgalanma bandının genişliği yüzde 7’ye yaklaştı. Sermaye piyasaları yoğunlaşan satış baskısı altında bunaldı; riskten kaçınma eğilimi güçlendi. Belirsizlik ve kırılganlık algıları pekişti, iyimser zorlamaların etkisi azalırken kısa vadede nelerin yaşanacağı veya yaşanmayacağını öngörmek zorlaştı.
Yukarıda özetlemeye çalıştığımız olumsuzluklar iki farklı kaynaktan destek buldu. Spekülatif destekli küresel manipülasyon etkisini kaybetmeye başlamıştı; bu zorlamaya risk alarak eşlik edenler pasif satıcı konumuna geçmişti ve olağandışı bir gelişme yaşanması durumunda sert ve olumsuz yönlü fiyat hareketlerinin yaşanması olasılığı yüksekti. Ülkemizdeki siyasi iktidar bünyesinde yaşanan gelişmeler, risklerini azaltmak üzere sabırla bekleyenleri harekete geçmeye zorlayarak beklentilerin seri bir şekilde bozulmasına katkı yaptı.
Eğer küresel koşullar çok daha normal olsa idi veya söz konusu siyasi gelişmeler yaşanmamış olsaydı, sonuç daha farklı olabilirdi. Yaşadıklarımızın ve geleceğe ilişkin olasılıkların daha iyi anlaşılması için bu iki konunun gerçekçi bir şekilde irdelenmesi gerekiyor.
Küresel güçler ile ülkemizdeki siyasi iradenin çekirdeği arasındaki uzlaşmazlıklar derinleşiyor ve tarafların birbirlerine olan güvensizliği büyüyor. Her iki taraf arasında durarak uzlaştırıcı olmaya çalışmak, süratle yıpranarak işlevsizleşmek anlamına gelebiliyor! Gidenlerin yerine gelecek olanların, büyüyen anlaşmazlıkların çözümüne katkı yapabilme şansı azalıyor; gerginliklerin artması olasılığı güçleniyor. Küresel güçler ve onların yönlendirdiği finansal sermayenin, bu durumu kabul edilemez nitelikte görüp tepki vermesinden endişe ediliyor! Benzer sıkıntıların diğer gelişenlerde de yaşanması olasılığı, günü kurtarma hesaplarının varsayımlarını çökertiyor!
Diğer yandan, küresel manipülasyonun tasarımcıları ve destekçileri umduklarını bulamamış gibi görünüyor! Nimet külfet dengesindeki bozulma düzelmiyor, finansal eğilimlerin reel kesim ve sorunları üzerindeki etkisi çok yetersiz kalıyor; gelişen ekonomiler durgunlaşma eğiliminden kurtulamıyor, küresel kırılganlık algısı daha aşağı çekilemiyor! Durum böyle olunca tasarımcılar ile spekülatif destekçilerin yolları ayrılmaya başlıyor; bir taraf bundan sonra ne yapacağını bilemez hale gelirken, diğerleri başlarının çaresine bakmak adına taşıdıkları riskleri azaltmaya yoğunlaşıyor!
Birkaç hafta önce Merkez Bankamızın Başkanı değiştiğinde ve para politikasına ilişkin beklentiler belirgin bir şekilde farklılaştığında, koşullar bugüne göre çok farklı idi. Küresel yönlendirme çerçevesinde spekülatif katılımcı desteği vardı ve ülkemizdeki siyasi iradenin çekirdeği ile küresel güçler arasındaki uzlaşmazlıklar görmezden geliniyordu. Fakat bugün için durum tümü ile değişti! Para politikasının gevşetilmesi olasılığı zora girdi, ısrar edilmesi durumunda ortaya çıkabilecek tepkilerin yıkıcı olma olasılığı güçlendi! Orta Vadeli Plan hedeflerine yaklaşılması bile olanaksızmış gibi görünmeye başladı.
Ortalık toz duman! Herkes birbirine ve özellikle karşı taraf olarak gördüğü kesimlere ayar vermeye çalışıyor! Söylemlerde öncelikle art niyet aranıyor ve uzlaşmazlıklar derinleşiyor, güvensizlik büyüyor! Olaylara olumlu tarafından bakmak zorunluluğunun gereği karşılanamıyor! Geç gelen tavizler veya güçlendirilmiş tehditler, gelişmelerin kontrol altına alınmasına katkı yapamıyor! Meçhule yolculuk hızlanıyor, desteklemek veya katılmak isteyenlerin sayısı hızla azalıyor!