Körfez sermayesi Türkiye ekonomisinin kurtuluşu mu?

PROF. DR. HASAN GÜRAK - www.hasmendi.net

Sıcak paranın ekonomimik sorunlarımıza deva olacağını düşünen birçok kişi Körfez ülkelerinden gelmesi beklenen sermaye hakkında büyük umutlar besliyor. Sanki Körfez ülkeleri para musluklarını Türkiye yönüne çevirdiğinde ekonomik mucizeler gerçekleşecek, üretim, istihdam, ihracat ve elbette büyüme artacak. Bu düşüncenin ideolojik temeli ise iktisatçıların çok yakından bildiği S=I varsayımıdır (akademik efsanesidir de diyebiliriz). Burada bu “akademik efsaneye” kısaca değinip, Türkiye’nin aslında hangi tür sermayeye gereksinimi olduğunu açıklığa kavuşturmaya çalışacağız. [1]

Çok sayıda akademisyen, ekonomist ve siyasetçi bir ülkenin ekonomik büyüme sürecinde “tasarrufların” belirleyici etmen olduğunu düşünür ve bunun en önemli nedenlerinden birincisi iktisat ders kitaplarıdır, diğeri ise “kulak alışkanlığıdır”.

Akademik efsanenin nedeni “salt parasal birikim” ile “üretimde kullanılan birikim” arasındaki farkı doğru algılayamamalarıdır. Her ikisine de “sermaye” dendiği için aradaki önemli fark gözden kaçırılıyor.

Körfez sermayesi esas itibarıyla petrol geliri fazlası “paradır” veya “parasal birikimdir”. Üretimle doğrudan hiç bir ilişkisi yoktur. Dolayısıyla Körfez sermayesinin bir kısmının Türkiye’ye aktarılması hiç bir şekilde Türkiye’de üretimin ve istihdamın artacağı ekonomik büyüme olacağı anlamına gelmez.

Çünkü Körfez ülkelerinin çağdaş “küresel rekabete uygun ne şirketleri vardır ne teknolojileri ne de ürünleri”. Eğer küresel rekabete uygun teknolojileri olsaydı teknolojik açıdan gelişmiş ülkeler olurlar ve ürünleri dünyanın her köşesinde satılırdı, aynen Alman veya Kore mallarının satılması gibi. Dolayısıyla Körfez ülkelerinin çok miktarda “parası” vardır ama “çağdaş üretim teknolojileri ve ürünleri yoktur”.

Bu durumda Körfez ülkelerinden gelmesi beklenen ve “sözde Türkiye ekonomisini kurtaracak” para hangi işe yarayacak? Büyük olasılıkla bazı projelerin finansmanına değerli gayrimenkullerin alımına ve Merkez Bankası döviz rezervlerinin artmasına yarayacak. Böyle bir kaynak varsa bundan yararlanmayalım mı? Eğer borç olarak gelecek paranın finansal koşulları küresel ortama göre uygunsa elbette yararlanalım. Ama Körfez’den para akışının çağdaş bir teknoloji veya ürün getirmeyeceğini, daha doğrusu getirme kapasitesi olmadığını asla unutmamak gerekir. (Teknoloji çok önemli olduğu için sürekli ve tekrar tekrar bunu vurguluyorum.)

Diyelim ki Körfez sermayesi beklediğimizden çok miktarda geldi. Köprüler, havaalanları hatta Kanal İstanbul inşaatında bu paradan yararlandık, Ege’de, Akdeniz’de ve Karadeniz’de değerli arazilerimizi, yapılarımızı sattık ve Merkez Bankası rezervleri olağanüstü arttı. Kısa dönemde kârlıyız ama sadece kısa dönemde.

Günün birinde Körfezli sermayedarlar: “Haydi bakalım çeşitli projelerin finansmanına verdiğimiz paraların karşılığını artık döviz olarak ve faiziyle birlikte ödemeye başlayın” dedikleri zaman ne yapacağımızı düşündük mü? Geri ödemede sorun yaşarsak ne olacağını akılcı bir biçimde inceledik mi?

Körfez’den gelen “para” başka ülkelere ihraç edeceğimiz yüksek teknoloji içeren ürünlerin üretiminde kullanılmayacak ki döviz gelirimiz olacak, o gelirden borcu faiziyle birlikte ödeyeceğiz, hesabı yapalım. Zaten ne bizde küresel rekabete uygun teknolojiler var ne de

Körfez ülkelerinde...

Körfez sermayesi sahiplerine borcu geri ödemede zorluk yaşarsak hangi kaynaktan borç isteyeceğiz? IMF’den mi? Avrupadan mı? Borç verme koşulları ne olacak?

Ya alacaklılarımız günün birinde bize: “Borcunuzu ödemek için Varlık Fonu’nundaki kaynakları kullanın derlerse?”

Özetle anlatmak istediğim şey şudur:

Körfez sermayesi borç para olarak “günü kurtarabilir” ama Türkiye’nin geleceğini kurtaramaz. Türkiye’nin uzun dönem sağlıklı büyümesi için gerekli olan sermaye “Körfez parası değil, yüksek teknoloji içeren ürünler üretebilmemize katkıda bulunan sermayedir.” O da Körfez ülkelerinde yok.

[1] Bu konuda akademik eleştirilerimi ayrıntılarıyla birlikte academia. edu sitesinde bulabilirsiniz. HTTPS:// www.academia.edu/31901170/The_ Tale_of_Savings_Investment_