Kore borsasındaki şirketler neden iskontolu değerleniyor?
Sermaye piyasalarında değerlemeler, şirketlerin sermaye getirileri, büyüme potansiyelleri, yönetim kalitelerinin yanı sıra sermayelerini nasıl yönettikleri ve yatırımcılarının sermaye getirileri ile belirleniyor.
Hindistan’daki halka açık şirketler, henüz önemli gelire sahip olmayan ancak yavaş yavaş orta sınıfa eklemlenmeye çalışan geniş nüfus kitlesinin geleceği üzerinden oldukça yüksek çarpanlarla değerlenirken, Japonya borsasındaki şirketler gayet olumlu karlılıklarına rağmen son birkaç yıla kadar düşük çarpanlarla işlem gördüler (hâlâ daha hak ettikleri yerde olduklarını söylemek zor). Başbakan Şinzo Abe zamanından başlayarak Japon hükümetleri, halka açık şirketlerin kurumsal yönetim altyapısının güçlendirilmesi için bazı teşvik ve yaptırımları kullandılar. Japonya’daki sorunun temeli büyük grupların birbirlerinin şirketlerine yatırım yapmaları (çapraz sahiplikler), böylece yönetim kurulların kontrol ve yönlendirme işlevini tam olarak yerine getirememeleri idi.
Daha yüksek sermaye getirisine sahip defter değerinin üzerinde işlem gören şirketler için yeni endekslerin oluşturuldu. Şirket yönetimlerinin çevre, kurumsal yönetim ve işletme faaliyetlerinin sosyal etkilerine (ESG) yönelik raporlamaları düzenli olarak yapmaları ve bu alanlardaki performanslarını iyileştirmeleri şart koşuldu. Devamlı olarak düşük çarpanlarla işle gören şirketlerin bunun nedenlerini açıklamak ve düzeltmeye zorlanması gibi yöntemlerle kurumsal yönetimin güçlendirilmesini sağlamaya çalışıldı ve bir ölçüde başarılı olundu.
Son yıllarda büyük Japon şirketleri, tedarikçilerindeki hisselerini (örneğin Toyota’nın Denso’daki hisseleri) satmak yoluyla sermaye yapılarını sadeleştirmek, kâr payı ödemelerini artırmak ve hisselerini piyasadan geri almak gibi yöntemlerle iskontolu işlem görmelerine neden olan unsurları ortadan kaldırmaktalar. Nikkei endeksinin 30 yıl önce gördüğü zirveye geçen yıl tırmanmasının ardında bu değişimler yer alıyor.
Kore ise uzun yıllardır iskontolu değerlenen bir piyasa. Dünya borsaları ortalaması (FTSE-All World) defter değerinin 2.5 katından değerlenirken, teknoloji şirketlerinin ağırlığına rağmen Kore borsası defter değerinin bir miktar altında değerleniyor. Şirketlerin profili açısından benzeri olan Tayvan borsasında ise şirketler ortalamada defter değerlerinin iki katının üzerinde değerlenmekte.
Tayvan’da işlem gören şirketleri, -siyasi risklerine rağmen- Kore’dekilerden farklı kılan ise daha kaliteli kurumsal yönetim çerçevesi, kurumsal hissedarların yönetim kurullarında üye sahibi olabilmesi ve yüksek kar payı ödemeleri. Koreli büyük şirketlerde ise hâkim ortak aileler görece sınırlı hissedarlık oranı ile yönetim kuruluna hâkim olabiliyor ve diğer yatırımcıların şirket yönetiminden hesap sorabilmelerini imkânsız kılıyor. Yüksek kârlara rağmen kâr payı dağıtımı sınırlı ve şirketler biriken nakitleri hâkim ortağın diğer şirketlerine yatırım yaparak kullanabiliyor. Kore’nin SPK’sı olan FSC, “Kurumsal Değeri Artırma Programı” adı altında, Japonya’da alınan önlemlerin benzerini yürürlüğe sokacağını halka açık şirketlere bildirdi. Alınacak önlemler arasında, şirketlerin sermaye getirisini artırma ve daha yüksek kâr payı ödemeleri hedefiyle planlar hazırlamaları, bu planları etkili şekilde uygulayanların yer alabileceği yeni endekslerin oluşturulması yer alıyor.
Bu gibi düzenlemelerin ülkemizde de yapılması, halka açık şirketlerin kurumsal yönetim çerçevesine uyumunu artırarak, bireysel ve kurumsal yatırımcılar nezdinde sermaye piyasalarımızın daha kalıcı ve güvenilir bir yatırım mecrası olarak görülmesine katkıda bulunur. Özellikle şirket yönetim kurullarında belli paya sahip kurumsal yatırımcıların da yer alabilmesinin kolaylaştırılması, önemli yatırım kararlarında azınlık ortakların ayrılma haklarının güçlendirilmesi, daha fazla kâr payı dağıtılmasını sağlayabilecek düzenlemeler yoluyla Borsa İstanbul’da işlem gören şirketlerin yerli ve yabancı fonlardan uzun vadeli yatırım almaları ve daha yüksek çarpanlarla işlem görmeleri sağlanabilir.