Konut satışları önce tökezledi, şimdi de kapaklandı!

Konut satışlarını ele aldığımız geçen ayki yazımızı şöyle bitirmişiz:

"Büyük fotoğrafa bakarsak gördüğümüz şu: İnşaat sektörünün hareket alanı giderek daralıyor."

Bu değerlendirmeyi mayıs verileri açıklandığında yapmıştık. Konut satışlarında bir gerileme söz konusu değildi ama artış da yok denecek kadar azdı. Gidişata göre de artıştaki yavaşlama sanki bir süre sonra yerini gerilemeye bırakacak gibi görünüyordu.

İşte dün haziran verileri açıklandı ve görüldü ki artık belirgin bir gerileme var.

Konut sektöründe durgunluğun işaretleri alınıyordu alınmaya da, doğrusu böylesine keskin bir düşüş yaşanacağı yine de beklenmiyordu. İnşaat sektöründe durgunluk işareti yeni değildi zaten. Bu yıl ocak ve martta belirgin bir artış yakalanmış, mayısta ise geçen yılki düzey neredeyse ancak tutturulmuştu ve gidişat pek parlak görünmüyordu.

Ve haziran verilerinin açıklanmasıyla sıkıntı tüm çıplaklığıyla gösterdi kendini. Geçen yılın haziran ayında 106 bin olan konut satışı bu yıl 98 binin altında kaldı. Yüzde 8'i aşan bir gerileme söz konusuydu.

Geçen yılın ilk yarısında yaklaşık 631 bin olan konut satışı da bu yıl ancak 654 bine çıktı. Artış oranı yalnızca yüzde 3.7 oldu.

İlk satışlarda durum

Haziran ayında hem ilk satışlar, hem ikinci el satışlar geriledi. İkinci eldeki gerileme biraz daha fazla. Ancak ilk altı aylık dönemde ilk satışlar adeta geçen yılki düzeyde kaldı. İlk satışlarda altı ayda geçen yıla göre yalnızca yüzde 1.4 artış sağlanabildi.

Yılın ilk yarısında ikinci el satışlarda ise yüzde 5.8'lik bir artış oldu. Toplam artış da biraz önce belirttiğimiz gibi yüzde 3.7.

Satılık ilanlarına bak, durum anla!

Bir yandan lüks gökdelenler yükseliyor, akıllı evler yapılıyor ve bunların fiyatı birkaç milyondan başlıyor, bir yandan da ikinci elde konutunu satmak isteyenden geçilmiyor. Bakıyorsunuz, etrafta bir sürü satılık konut ilanı...

Zaten bu ilanların çokluğu konut sektöründeki sıkıntının en belirgin işareti. Vatandaşın çok büyük bir kesimi "gönlünden geçen ile cüzdanı" arasına sıkışıp kalmış durumda. Vatandaş, doğal olarak yeni konut almak istiyor; ama gücü yetmiyor. Yeni konuta geçmek isteyen de eldeki konutunu satışa çıkarıyor. Bir kısır döngü adeta.

Var olmayanın satılamaması sorun oluşturmaz tabii ki. Türkiye şimdi yapılmış, bitmiş ya da yapılmakta olan konutları nasıl eriteceğinin bir anlamda telaşı içinde...

Yapılan biriktikçe ve satılamadıkça sektör daha da sıkıntıya girecek. Bundan kaçış yok.

İpotekli satışlarda dramatik düşüş

İpotekli konut satışları ilk dört ayda geçen yıla göre çok yüksek gerçekleşti. Artış oranı yüzde 27 ile yüzde 35 arasında değişti. Mayısta hız biraz kesildi, ama yine de yüzde 18 gibi bir artış vardı.

Ne var ki, hazirana geldik ve ipotekli konut satışlarının artış bir yana yüzde 3.2 gerilediğini gördük. Haziranda ipotekli ilk satışlar yüzde 7.5 geriledi, ikinci el satışlarda ise yüzde 0.4 gibi çok düşük bir artış oldu.

İpotekli satışlar ilk beş ayda gayet iyi seyretmişken, haziranda ne oldu da geriledi? Bu soruya somut bir yanıt vermek pek mümkün değil tabii ki. Vatandaş, konut kredisi faizlerinin hızla gerileyeceği beklentisi içinde olduğu için mi kredi kullanmaktan kaçındı? Faizin düşeceğine dönük belirgin bir işaret var mı, yok! Konut kredisi faizlerinin önümüzdeki dönemde çok fazla değişiklik göstereceği beklenmiyor:

Ama şu gerçeği göz önünde bulundurmakta da yarar var. Genel olarak faizlerin yüksek olduğu, faizlerin olması gereken düzeyin üstünde bulunduğu söylemi ne kadar çok dile getirilirse bir beklenti yaratılıyor ve bu da "Şimdi kredi kullanmak hiç de akıllıca olmaz" yargısının yerleşmesine yol açıyor.

Temmuzda hızlı artış olacak

Konut satışları haziran ayında nasıl hızlı bir gerileme göstermişse, temmuzda aynı ölçüde, hatta daha fazla bir yükseliş yaşanması olasılığı çok güçlü.

Geçen yılın temmuz ayında, darbe girişiminin etkisiyle yalnızca 81 bin konut satılmıştı. Bu, şimdiye kadar bir ayda gerçekleştirilen ikinci en düşük satış. Konutta en düşük satış 76 binle 2013'ün ekim ayında gerçekleşmişti.

Geçen yılki satışın böylesine düşük olması, bu yıl temmuzda belirgin bir artış sağlanması sonucunu doğuracak. Ancak bu artış geçici olacak gibi. Çünkü geçen yıl temmuzda dip yapan satış, ağustosla birlikte tırmanışa geçmiş ve 115 bine dayanmıştı. Bu yılın ağustosunda bu sayıyı bulma şansımız pek yok gibi. Dolayısıyla konut satışı temmuzda hızla artacak, ağustosta bir miktar gerileyecek gibi görünüyor.