Konteynere yüklenen mala hangi teslim şekli (FOB/FCA)?

 

 

İhracat işlemlerinin sağlıklı bilgilere dayandırılması gerektiğini her daim vurguluyoruz. Kulaktan dolma bilgilerle yapılan işlemlerin, ağızdan dolma tüfek gibi, saçmalamayla sonuçlanmasının da kaçınılmaz olduğunu vurgulamak isteriz. Sohbetimize katılan dostlarımızın hatırlayacağı üzere, işler yolunda gittiği sürece kimse hiçbir şey sormaz. Maalesef, işler sarpa sardığında soru soranlarla hesap soranlar bir birine karışır. Bu nedenle riskini en düşük seviyede tutmak isteyen ihracatçılarımızın aradığı teslim şekline biraz ışık tutma gayreti içerisindeyiz.

 

Uygulamada yaygın görülen bir teslim şekline, bir isim vermeden bakalım. İhracatçımız yaptığı satışlarda, genellikle uluslararası taşıma işlerinin risk ve masraflarını üstlenmemek için mallarını taşımacıya teslim edip sorumluluklarını o noktada sonlandırmayı düşünür. Buradaki önemli nokta, malların yükleneceği taşıma aracının ne olacağı ve yükleme yerinin neresi olacağıdır.

 

Eğer ürünleri, doğrudan geminin içerisine yükleyeceksek FOB (Free On Board / Gemide Masrafsız) teslim şeklini seçmeliyiz. Mallarımız geminin içerisine indirilmeyecekse ve teslimat malların gemiye indirilmesiyle yapılmıyorsa FOB teslim şekli kullanılmamalıdır. Bununla ilgili olarak INCOTERMS diye anılan teslim şekillerini düzenleyen Milletlerarası Ticaret Odasının 715 sayılı belgesinde aşağıdaki ifadeler yer almaktadır. "FOB kuralı satıcının malları gemiye yüklemeden önce bir terminalde taşıyıcıya teslim ettiği haller için uygun olmayabilir. Örneğin mallar konteynerde olduğu zaman bu şekilde teslim edilmeleri olağandır. Bu gibi durumlarda, FCA kuralı uygulanmalıdır."

 

FCA (Free Carrier / Taşıyıcıya Masrafsız) ise aynı belgede "Taşıyıcıya Masrafsız Kuralı, satıcının malları, satıcının işyerinde veya belirlenen başka bir yerde, alıcı tarafından tayin edilen alıcıya veya başka bir kişiye teslim etmesini ifade eder" diyetanımlanmaktadır. Ayrıca bu teslim şeklinin kullanılabileceği taşıma türleri "Bu kural seçilen taşıma türü ne olursa olsun, birden çok taşıma türünün söz konusu olması hali de olmak üzere kullanılabilir" denilerek, FOB'da olduğu gibi sınırlandırılmamıştır. 

FOB teslim ve FCA teslim şekilleri genellikle tam olarak anlaşılamamakta ve uygulamada FCA kullanılması gereken konteyner teslimatlarında FOB teslim şekli yazılmaktadır.

 

Uygulamada yapılan bu hatanın sonucu ne olabilir? 

 

Kullanılan teslim şekline göre, malların nerede teslim edilmiş olduğunun varsayılacağının belirlenmesi, mallarda oluşabilecek risk ve hasarın satıcıya mı yoksa alıcıya mı ait olacağını belirleyeceğinden, çok büyük bir önem taşımaktadır.

FOB teslim şeklinde, teslim yeri geminin içidir. Yükleme masrafları ve yükleme sırasında oluşabilecek tüm riskler satıcıya ait olacaktır.

 

FCA teslim şeklinde ise malların, alıcısının (ithalatçının) tayin ettiği taşımacıya teslim edilmesinden itibaren tüm riskler ve masraflar alıcıya geçmiş olacaktır. Bu teslim yeri ise, gerek satıcının işletmesi veya deposu olabileceği gibi, taşımacının garajı, terminali veya belirlenmiş başka bir yer olabilir. FCA teslim şeklinde, teslim yerinin adını mümkün olan en açık şekilde belirtilmelidir, örneğin "İkitelli Organize Sanayi Bölgesi, Çevre Sanayi Sitesi, İstanbul" gibi. 

 

FOB ve FCA ayrımı için Milletlerarası Ticaret Odasının 720 sayılı rehber belgesinde şu açıklamalar yer almaktadır; "FOB yerine FCA kullanılmasıyla teslim noktası, malların taşımacıya teslim edildiği, taşımacının kargo terminalinde veya konteynere yüklendikten sonra veya satıcının yerinde taşımaya hazır edildiği, daha öndeki bir noktaya çekilmiştir. " 

 

Bu nedenle mallarınızı konteynere yüklüyorsanız FCA kullanmanız önerilmektedir. FOB kullandığınız zaman sorun olmayabilir amma herhangi bir hasar veya risk oluşması haline anlaşmazlık doğması ve bunları kimin yükleneceği konularının açıklığa kavuşturulması can sıkıcı durumlara yol açacaktır.