Konişmento/Konşimento
Ticaret hayatında yaygın olarak kullanıldığı şekliyle “Konşimento” ve aslında doğru olan şekliyle “Konişmento” bazen bizleri üzecek bir şekilde, “Kıymetli Evrak” olduğunu hatırlatmaktadır. Taşımacı tarafından düzenlenen ve taşınan mal üzerinde kimin hak sahibi olduğunu belirten bir belgedir. Bu nedenle de elinde konişmento bulunmayan birisinin, taşımacıya gelerek mal üzerinde hak iddia etmesi pek de olası değildir. Bu sohbetimizde, hukukçu olmadığım için, derinlemesine hukuki yorumlar dışında kalmaya çalışarak, ticaret hayatının ve özellikle de ihracatçının karşı karşıya gelebileceği bazı olayları örneklemek istiyorum.
İhracatçılarımızın, konişmento düzenlenmesinde en sık karşılaştıkları sorun, akreditifte istenilen bilgilerin bazılarının konişmento üzerinde olmaması veya yanlış olmasıdır. Vakitlice fark edilirse, yapılan yanlışın düzeltilmesi veya eksikliğin giderilmesi ile büyük sorun olmayacak bu durum, dikkatsizlik sonucunda yanlış veya eksik olarak kalırsa, ihracat bedelinin alınmasında ciddi zorluklar yaratmaktadır.
Konişmento, yükletenin talimatı çerçevesinde nama, hamiline veya emre yazılı olarak düzenlenebilir. Malın mülkiyetinin el değiştirmesine yarayan bir belgedir. Bazı durumlarda ciro edilebilir ancak üzerinde “Not Negotiable” ibaresi bulunan konişmentoların ciro edilmesi olanaksızdır. Elinde, mal üzerinde hak iddia etmesini sağlayan bir konşimento bulunan kişi, malları nakliyeciden teslim alabilecektir. Bu nedenle de konişmento “Sıkı sahip olunması gereken” bir belgedir. Siz buna sıkı sahip olabilirsiniz amma şanssızlık peşinizi bırakmaz ise konişmento rızanız dışında ortadan kaybolabilir.
Konişmentonuz sizin bünyenizde, alıcının elinde veya kargo şirketinde kaybolabilir. İşte böyle bir durumda kalmanız, başınıza ciddi sorunlar açacaktır. Konişmentonun kayıp edilmesi veya kaybolması durumunda taşımacı, yeni bir konişmento takımı düzenlemek için kendisini garantiye almak durumundadır. Bunun için de konişmento kapsamındaki ürünlerin CIF veya CIP bedelinin %200’e varabilen oranında ve birinci sınıf bir bankadan iki yıla varabilen vadelerde teminat mektubu isteyebilmektedir.
Bir başka çözüm seçeneği de mahkemeye başvurarak, kaybedilen konişmento ile ilgili kayıp kararı çıkartılması olabilmektedir. Bu kararla, eski konişmentonun hükümsüz olması durumunda da taşımacı, yeni bir takım konişmento tanzim edebilmektedir. Bir başka ilginç bir çözüm de taşımacının, kayıp konişmentonun ortaya çıkması ve kendilerinden, taşınan malın ikinci defa istenmesi halinde oluşabilecek risklere karşı sigorta ettirmesi ve bu sigortalama bedelini de ihracatçının ödemesidir. Bu durumda da taşımacı, yeni bir takım konişmento düzenlemekte ve malların alıcıya teslim edilmesini sağlamaktadır. MSC şirketinden Sayın Ahmet Aytoğan ile yapmış olduğumuz sohbette, bu sigorta çözümünün yurt dışındaki sigorta şirketleri aracılığı ile gerçekleştirildiği bilgisine ulaşmış bulunuyoruz.
Çözümlere ulaşmaya çalışırken, eğer konişmentonuz kargo firmasınca kaybedildi ise onlara karşı yasal yaptırımlar konusunda biraz sert girişimlerde bulunmanızı salık veririz.