Kömürde kapanan her ocak ithalat gereğini artırıyor
Soma faciasından sonra hükümet genelde tüm madenler için, özelde kömür madenlerinde çalışanlar için çalışma şartlarını iyileştirmeye dönük düzenlemeler yaptı.
Madenlerde çalışanların çalışma şartlarını ve ücretlerini iyileştirmek için Torba Kanuna maddeler eklendi.
Bunlar olumlu gelişmelerdir. Olması gereken düzenlemelerdir.
Ne var ki çalışma şartlarını iyileştirmek ve güvenliği sağlamak için yapılacak harcamalar ile işçi ücretlerinin artırılması, çalışma saatlerinin sınırlandırılması çok sayıda kömür ocağının kapanmasına neden oldu.
Kömür ocakları eskisi gibi güvensiz şartlarda faaliyetini sürdürsün, işçiler ucuz ücretle, uzun süre yer altında çalışsın denilemez. Böyle bir şey istenemez.
Ama görüldü ki, yapılan düzenlemeler nedeniyle çok sayıda maden ocağı kapandı. Çok sayıda işçi, sokakta kaldı.
Madenlerde can güvenliği mutlaka sağlanmalıdır. İşçilere emeklerini karşılayacak ödeme yapılmalı, sosyal güvenlik şartları iyileştirilmelidir. Ama işçiler bunlar yapıldı diye işsiz kalmamalıdır.
Madenler ve özellikle kömür ocakları kapanmamalı, tersine üretim artırılmalıdır. Çünkü kapanan her ocak, ekonomide kayba yol açar, ithalat gereğini artırır.
Türkiye’de kamu ve özel sektör işletmeleri yılda 2.6 milyon ton taşkömürü, 70 milyon ton linyit üretiyor.
Ne var ki, taşkömürü talebi 31 milyon ton, linyit talebi 115 milyon ton.
Aradaki farkı ithalat ile karşılıyoruz.
Kömür genelde sanayide ve elektrik üretiminde kullanılıyor.
Taş kömürünün yüzde 30’u elektriğe, yüzde 40’ı sanayiye, yüzde 29’u ısınmaya gidiyor.
Linyitin yüzde 76’sını termik santraller, yüzde 10’unu sanayi kullanıyor. Isınmaya yüzde 10’u gidiyor.
Biz kömürümüzün bol olduğunu düşünerek, elektrik üretiminde yerli kömür kullanmayı hayal ederiz. Son verilere göre toplam elektrik enerjisinin yüzde 18.9’u yerli, yüzde 9.9’u ithal kömür kullanan santrallerde elde ediliyor.
Doğalgaz santrallerinin payı yüzde 45.4, su santrallerinin yüzde 22.8 oranında. Elektrik santralleri yılda 61 milyon ton yerli linyit yakıyor.
Yıllık kömür üretimimiz 70 milyon ton linyit, 2.6 milyon ton taşkömürü. Son yıllarda hızlı artış göstermiyor. Buna karşılık talep hızlı artıyor. Yaklaşık 31 milyon ton taşkömürü, 115 milyon ton linyit talebi var.
Her yıl ithal kömüre 2-3 milyar dolar döviz ödüyoruz. Bu fatura küçülecek değil, büyüyecek.
Kömür üretimini artırmamız gerekirken ocaklar kapanıyor.
Kömür ocaklarında üretimi durduran ve işçilerini çıkaran işverenler, yeni düzenlemeler sonucu kömür birim maliyetlerinin ithal fiyatının üzerine çıktığını bu şartlarda kömür satma imkanlarının olmadığını söylüyor.
Olan biteni değerlendirerek, kömür üretimini tekrar başlatmaya mecburuz.