Komisyon/tellaliye ödemeleri gümrük kıymetini etkiliyor
İthal eşyasının gümrük kıymeti Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması'nın VII. maddesinin Uygulanmasına Dair Anlaşma'ya göre belirleniyor. Eşyanın gümrük idaresine beyan edilen kıymetini düzenleyen Gümrük Kanunu’nun 24-31. maddeleri ile Gümrük Yönetmeliği’nin 43-57. maddeleri DTÖ Kıymet Anlaşması'na uygun olarak hazırlanmış bulunuyor. Ayrıca kıymet ile ilgili olarak çıkarılan Gümrük Genel tebliğleri ve genelgelerde yer alan hükümler uygulamayı şekillendiriyor.
İthal eşyasının gümrük kıymeti, eşyanın satış bedelidir. Satış bedeli, Türkiye’ye ihraç amacıyla yapılan satışta gerekli düzeltmelerin de yapıldığı, fiilen ödenen veya ödenecek fiyattır. Gerçekte ödenen veya ödenecek fiyat, ithal eşyası için alıcının satıcıya veya satıcı yararına yaptığı veya yapması gereken toplam ödemedir. Gümrük Kanunu’nun 27. maddesinde kıymete ilave edilecek unsurlar, 28. maddesinde ise kıymete ilave edilmeyecek unsurlar düzenlenmiş bulunuyor.
İskonto, komisyon ödemeleri, royalti ve lisans ücretleri, ambalaj ve kap bedelleri, hasıla transferleri ile üretim desteği ödemeleri kıymete belirli koşullarda ilave edilmelidir. DTÖ Kıymet Anlaşması'nın 8/1-a-i maddesi ve aynı yönde Gümrük Kanunu’nun 27. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinin (i) alt bendinde yer alan kıymete ilave edilmesi gereken “komisyon ve tellaliye” ödemelerinin gümrük kıymetine ilave edilmesi ile ilgili hususlar tartışılmıştır. İthal eşyasının gerçekte ödenen veya ödenecek fiyatına dahil edilmemiş olan, ancak alıcı tarafından üstlenilen satın alma komisyonları dışındaki komisyonlar ve tellâliye ödemelerinin gümrük kıymetine dahil edilmesi gerekiyor.
İthal eşyasının satış bedeli belirlenirken bu kıymete satın alma komisyonu hariç, alıcı tarafından üstlenilen komisyon ve tellâliyenin ilave edilmesi gerekiyor. Alıcıların aracılara yaptığı ve gerçekte ödenen veya ödenecek fiyata dahil edilmemiş olan ödemenin kıymete ilave edilip edilmeyeceği, aracının komisyoncu ya da tellal olarak adlandırılmasına değil aracının yerine getirdiği işlevle ilgilidir. Satıcının ödediği komisyon veya tellâliye ise gümrük kıymetine ilave edilmeyecektir. Satış işlemi ile ilgili aracıların varlığı ve yerine getirdikleri hizmetlerin niteliğinin doğru bir şekilde araştırılması gerekiyor.
Gümrük ve Ticaret Başmüfettişi Haldun Yağan’ın dediği gibi, Yasal ticaretin önünün açılabilmesi, yasadışı ticaretle etkin mücadele edilebilmesi için Gümrük İdaresi'nce alınacak kararların bilgiye ve mevzuat temeline oturması elzemdir. Kişiden kişiye, günden güne, durumdan duruma değişmeyen sağlıklı ve doğru kararların alınması ile adaletin sağlanabileceği unutulmamalıdır. Kişi ve makamların geçici, kurum ve temel hukuk kurallarının kalıcı olduğu göz ardı edilmemelidir. Adalet ile yönetilen, kişilerin haklarına saygılı bir kamu idaresinin herkes için huzur ve mutluluk getireceği aşikardır.