KOBİ'lere birleşmede sağlanan kurumlar vergisi desteği

Dr. Mehmet ŞAFAK

Haziran ayında kabul edilen 5904 sayılı Kanun'la 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'na  geçici 5. madde eklenmiştir. Bu madde ile Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler'in (KOBİ) 31/12/2009 tarihine kadar yapacakları birleşme işlemlerine ilişkin olarak teşvik edici hükümlere yer verilmiştir.13 Ağustos 2009 tarih ve 4 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile de söz konusu düzenlenmelerin uygulama esaslarına ilişkin açıklamalar yapılmıştır.

KOBİ tanımı

Kanuna eklenen geçici 5. maddenin üçüncü fıkrasında,  Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme (KOBİ);

- 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde kurulan,

- 2008 yılının Aralık ayına ilişkin olarak verilen sigorta bildirgesine göre 10 ile 250 işçi çalıştıran,

- 2008 hesap döneminin sonu itibariyle yıllık net satışlar toplamı 25 milyon TL'yi geçmeyen veya aktif toplamı 25 milyon TL'den az olan

ticari işletmeleri ifade etmektedir.

Bu tanım çerçevesinde, 2008 yılının Aralık ayına ilişkin olarak verilen sigorta bildirgesine göre 10'dan az veya 250'den fazla işçi çalıştıran işletmeler anılan madde çerçevesinde KOBİ olarak değerlendirilmeyecektir. Ayrıca, 250'den az işçi çalıştırmakla birlikte, yıllık net satışlar veya net aktif toplamı 25 milyon TL'den fazla ise yine KOBİ kapsamında değerlendirilmeyecektir.

KOBİ'lerde birleşmenin niteliği

Geçici 5. maddenin üçüncü fıkrasında, bu madde uygulamasına göre "Birleşme" tam mükellef iki veya daha fazla KOBİ'nin Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi uyarınca birleşerek yeni bir sermaye şirketi oluşturmalarını ya da tam mükellef bir veya birkaç KOBİ'nin tam mükellef olan ve sermaye şirketi statüsündeki diğer bir KOBİ'ye devrolunmasını ifade etmektedir. Dolayısıyla,

- Birleşen (devralınan ve devralanlar dahil) şirketlerin KOBİ niteliğinde olması,

- Birleşme sonucunda bir sermaye şirketinin kurulmuş olması veya devralan şirketin bir sermaye şirketi olması gerekmekir. Ancak, birleşme işlemi sonucunda kurulacak yeni sermaye şirketi ile devralan şirketin birleşme işleminden sonra KOBİ şartlarını taşıyıp taşımadığının bir önemi olmayacaktır.

Bu kapsamda yapılan birleşmelerin kanunun 19. maddesi çerçevesinde yapılan vergisiz birleşmelerle ilgisi bulunmamaktadır.

KOBİ birleşmelerinde kurumlar vergisi istisnası uygulaması

KOBİ'lerin 31/12/2009 tarihine kadar birleşmeleri halinde bu birleşmeden doğan kazançların kurumlar vergisinden istisna istisnadır. Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun birleşme tarihinin içinde bulunduğu son hesap döneminde elde ettiği kazançları ile birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde elde edilen kazançları üzerinden alınacak kurumlar vergisine ilişkin  oranının %75'ine kadar indirme hususunda Bakanlar Kurulu'na, maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleme hususunda da Maliye Bakanlığı'na yetki verilmiştir.

KOBİ tanımı kapsamındaki işletmelerin geçici 5. maddeye göre 31/12/2009 tarihine kadar yaptıkları birleşmelerde;

- Birleşilen kurum tarafından münfesih kurumun birleşme tarihindeki sabit kıymetlerinin rayiç bedelle, diğer kıymetlerinin ise 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun değerleme hükümlerine göre değerlemek suretiyle bir bütün halinde devralınması ve bilançosuna kaydedilmesi,

- Birleşmeden doğan kazançların tamamının birleşme tarihi itibariyle birleşilen şirketin sermayesine eklenmesi,

- Birleşilen kurumun, münfesih kurumun tahakkuk etmiş ve edecek vergi borçlarını ödeyeceğini ve diğer ödevlerini yerine getireceğini; münfesih kurumun, birleşmenin Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edildiği tarihten itibaren otuz gün içinde birleşme nedeniyle vereceği kurumlar vergisi beyannamesine ekli bir taahhütnameyle taahhüt etmesi,

- Birleşme sonrasında üç yıl süreyle aylık ortalama bazda birleşilen kurum ile münfesih kurum tarafından 01/04/2009 tarihinden önce verilen son aya ilişkin sigorta bildirgelerine göre istihdam edilenlerin toplamından az olmamak üzere aylık istihdam sağlanması şartıyla birleşme işlemlerinden doğan kazançlar kurumlar  vergisinden istisna edilecektir.

Söz konusu istisna kazançlar, kurum kazancına dahil edildikten sonra yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin "Zarar Olsa Dahi İndirilecek İstisna ve İndirimler" bölümünde ilgili satıra yazılmak suretiyle beyan edilecektir.

Münfesih kurumun birleşme tarihine kadar olan faaliyet kazançları ise bu istisna kapsamında bulunmamaktadır.

KOBİ birleşmelerinde indirimli kurumlar vergisi uygulaması

Kanunun geçici 5. maddesinin ikinci fıkrasında, KOBİ birleşmelerinde indirimli kurumlar vergisi uygulamasına yer verilmiştir.

Buna göre;

- Birleşme nedeniyle infisah eden kurumun, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde elde ettiği kazançlar

- Birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde elde ettiği kazançlar anılan geçici maddenin onbirinci fıkrasına göre belirlenen indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanmak suretiyle vergilendirilecektir. İndirim %75'e kadar ulaşabilecektir.