Koalisyonlar, AKP’den daha başarılı olmuş
Cumhuriyet dönemi iktidarların büyüme performansını geçen yazımızda ele almıştık. Bugün de hükümetlerin dış ticaret, cari denge karnesi ile dolar değeriyle gayrı safi yurtiçi hasıla (GSYİH) ve kişi başına gelir artışı performanslarına karşılaştırmalı olarak bakacağız.
Milli gelirin dolar değerindeki artış, kişi başına gelir artışı, ihracat artışı, ihracatın ithalatı karşılama oranı ile dış ticaret dengesi ve cari dengenin GSYİH’ye oranı gibi Türkiye’nin dışarıya karşı ekonomik gücünü ifade eden göstergelerde cumhuriyet dönemi hükümetlerinin karnesini karşılaştırdığımızda, siyaset sahnesinde sıkça dillendirilen iddiaların tersine sonuçlar görüyoruz.
Birçok göstergede en iyi performansı kısa dönemli koalisyon hükümetleri göstermiş. Çeşitli göstergelerde en kötü karne tek parti hükümetlerine ait. Bu tablo koalisyonların ekonomi için felaket olduğu, tek parti iktidarlarının ekonomide daha başarılı olduğu iddialarını çürütüyor.
Bu tablo, AKP’nin en başarılı iktidar oldukları iddiasının doğru olmadığını da gösteriyor. AKP’nin karnesi, birçok göstergede ancak orta sıralarda yer alıyor. Dış açıklarda ise en kötü karne AKP’ye ait. Bu da AKP dönemindeki büyümenin aşırı borçlanmayla gerçekleştiğini ifade ediyor.
- GSYİH’nin dolar olarak değerini iktidar döneminde yıllık ortalama olarak en fazla artıran hükümetler 1998’deki ANAP-DSP-DTP koalisyonu ile 1974’teki CHP-MSP koalisyonu. Bu koalisyonlar 1 yıl gibi kısa bir ömre sahip. Uzun dönemli iktidarlar arasında milli geliri yıllık ortalama olarak en hızlı artıran iktidar 1966-70 arasındaki AP iktidarı. Bunu yüzde 11.09 ile 1951-60 arasındaki Demokrat Parti iktidarı izliyor. AKP döneminde milli gelir hesabında yapılan değişiklikle gelen artışa rağmen, yıllık ortalama GSYİH artışı hızında AKP dönemi ancak 9. sırada yer alıyor.
- Kişi başına GSYİH’nin dolar olarak değerindeki yıllık ortalama artış hızında da paralel bir görünüm var. AKP dönemi bu açıdan 7. sırada yer alıyor. Burada da en yüksek artışı kısa ömürlü koalisyonlar gerçekleştirmiş.
- Yıllık ortalama ihracat artışında başı 12 Mart ara rejimi hükümetleri çekiyor. Bunu 24 Ocak kararlarının ardından 1980 deki AP hükümeti ile ardından gelen 12 Eylül hükümetleri geliyor. Bu özel dönemlerin dışında ihracatta en yüksek yıllık ortalama artışı 1974’teki CHP-MSP koalisyonu gerçekleştirmiş. Bunu yine bir koalisyon hükümeti olan 1978-79’daki CHP-CGP-DP-Bağımsızlar koalisyonu izliyor. AKP dönemi, bu açıdan 6. sırada yer alıyor.
- İhracatın ithalatı karşılama oranında en iyi performans, tek parti dönemine ait. Bunu 1951-60’taki DP iktidarı ve 1984-89’daki Turgut Özal hükümeti izliyor. AKP dönemi bu açıdan 7. sırada geliyor.
- Dış ticaret dengesinin GSYİH’ye oranı açısından en başarılı dönem 1923-50 arasındaki tek parti dönemi. Çok partili dönemde bu açıdan en iyi oranlar 1951-60 DP ve 1966-70 AP hükümeti zamanında gerçekleşmiş. En kötü oranlar ise 1996-97’deki RP-DYP ile AKP iktidarı döneminde gerçekleşmiş.
- Cari dengenin GSYİH’ye oranında en iyi performans, 1998’deki ANAP-DSP-DTP koalisyonuna ait. 1984-89 Özal hükümeti 2. sırada geliyor. GSYİH’ye oranla en yüksek cari açıkta başı AKP çekiyor.
