KKO, 2008 ile 2009'un arasında seyredecek gibi…
İmalat sanayiinde kapasite kullanım oranını hesaplayan kurum değişti. Ocak ayından itibaren kapasite kullanım oranını artık Türkiye İstatistik Kurumu değil, Merkez Bankası hesaplayacak. Merkez Bankası, ilk hesaplamayı da yaptı ve ocak ayı verisini geçtiğimiz günlerde açıkladı. Buna göre, imalat sanayi ocak ayında yüzde 67.8 kapasiteyle çalıştı. Hemen belirtmek gerekiyor, ocak ayı için açıklanan bu oranı TÜİK'in daha önce açıkladığı oranlarla kıyaslamanın artık bir anlamı kalmadı. Çünkü TÜİK ile Merkez Bankası'nın hesaplaması arasında yönteme ilişkin belirgin farklılıklar var. Ancak, kapasite kullanım oranındaki eğilimi belirleme olanağı ortadan kaybolmuş değil, çünkü Merkez Bankası oranları geriye doğru açıkladı ve bu sayede gelişmenin yönünü görme şansına sahibiz.
Ocak ayında yüzde 67.8 olarak gerçekleşen kapasite kullanım oranı aralık ayındaki yüzde 67.6'ya göre neredeyse hiç değişmedi. Ocak ayındaki yüzde 67.8, geçen yıl ocaktaki yüzde 61.4'ün 6.4 puan üstünde, 2008 yılının ocak ayındaki yüzde 75.4'ün ise 7.6 puan altında bulunuyor. Yani bu ocaktaki kapasite kullanımı, önceki iki yılın neredeyse tam ortasında bir noktada.
Bu gerçekleşme, kapasite kullanımının bu yıl nasıl seyredeceğine ilişkin bir ipucu niteliğinde. Kapasite kullanımı, büyük sürprizler yaşanmadığı takdirde belli ki bu yıl 2008 ve 2009 yıllarının ortasında seyredecek. Bu durum, en azından eylül ayına kadar bu şekilde devam edecek gibi görünüyor.
Farklılığın kaynağı
Merkez Bankası'nın iktisadi yönelim anketi (İYA) ile TÜİK'in imalat sanayi eğilim anketi (İSEA) arasında önemli farklar bulunuyor ve bu yüzden her iki çalışma sonucunda farklı oranlar elde ediliyor. Bire bir örtüşmüyor olsalar da, bu oranların yönü çok büyük farklılık göstermiyor. Örneğin TÜİK'e göre de, Merkez Bankası'na göre de geçen yılki kapasite kullanım oranı ancak aralık ayında 2008'in üstüne çıkmış bulunuyor.
İki çalışma arasındaki temel farklılıklara gelince… İSEA'da 5 bin 618 işyeri kapsanırken, İYA'da kapsanan işyeri sayısı 2 bin 29 düzeyinde bulunuyor. Sayı daha az olmakla birlikte İYA'da anket formu gönderilen işyerleri imalat sanayi üretim değerinin yaklaşık yüzde 80'ini temsil ediyor. Oysa İSEA kapsamındaki işyerleri imalat sanayinde katma değerin yaklaşık yüzde 72'sini temsil ediyordu.
Ayrıca soru tekniklerinde ve ağırlıklandırma yöntemlerinde de bir dizi farklılık bulunuyor. Bu yüzden de her iki kurumun oluşturduğu oranlar arasında farlılık ortaya çıkıyor. Ama daha önce de vurguladık, eğilimde önemli bir fark yok.
Ocak ayında 2008 ile 2009'un arasına yerleşen kapasite kullanım oranının bu dengeyi 2008 lehine bozmasını umalım. Ancak sonbahardan öne 2008'i yakalamanın çok zor, hatta olanaksız göründüğünü de gözden uzak tutmayalım.