Kitap internete taştı
Hollanda'nın süper asi sanatçısı Vincent Van Gogh'un yaşamına dair yeni bir kitap daha... Amerikalı sanat tarihi araştırmacıları Steven Naifeh ve Gregory White Smith'in bu “yeni” kitabı, yaşamı hakkında bugüne kadar kim bilir kaç tane eser yayınlanan bir sanatçı hakkında “yeni” ne söyleyebilir?
Çok şey...
Çünkü bu eserin yazımında kullandıkları 28 bini aşkın referans notu, sayıları yüzleri aşan kayıtlar, kitaplar, makaleler, sergi ve müze katalogları, mektuplar ve akla gelen-gelmeyen diğer bütün belge ve bilgiler 6 bin sayfa tutuyor. Bu kadar çok kaynak arasından süzülen kitap, şimdiye kadar Van Gogh hakkındaki en esaslı eser.
Yalnız, bir sorun var: Bu kadar çok şeyi kitaba koyamadılar.
Bir site yaptılar. Orada yayınladılar. Bu uygulama bir ilk: Kitabı oku, referansı için siteye bak.
Sitede ise bilgi, dipsiz kuyu gibi: Bütün belgelerdeki bütün referans notları. Dizi dizi bibliografyalar. Van Gogh'un sözünü ettiği herkesin listesi: Sayılamayacak kadar çok. Sanatçının aile ağacı. Kitaptaki görsellerin hepsi. İlgili müzelere linkler. Kitapla ilgili tanıtım toplantıları (20 Ocak'a kadar sıralı). ABD dışında kitabı yayınlayan şirketlere erişim. Ve dahası...
Van Gogh, bütün eserlerini sadece 10 yılda verip, 37 yaşında ölmüştü. Bu sürede çok çok mektup yazmış. Ağabeyi Theo'nun eşi Johanna Van Gogh-Bonger, mektupları Hollandacadan İngilizceye çevirerek 1914'te üç cilt olarak yayınlamıştı. Amsterdam Van Gogh Müzesi mektupları tekrar ve daha düzenli olarak çevirip 2009'da kitap ve online yayınladı.
Van Gogh'un, eserlerini nasıl yarattığını anlattığı 902 mektubun çoğunu ağabeyi Theo'ya yollamış. Ağabey, önemli bir sanat galerisinde çalışıyor. Kardeşinin dehasının farkında. Eserlerini pazarlamaya çalışıyor. Ama eserleri, o döneme göre fazla yenilikçi. Alan, tek tük. Vincent'in geçimini sağlayacak kadar değil. Theo, kardeşine yaşamı boyunca maddi destek sağlamış. Vincent
de ona sürekli yazmış. Mektuplarda bol çizim de var.
İşte bu mektuplar şimdi online. Hem tıpkı basım olarak. Hem Fransızca/Felemenkçe/İngilizce transkripsiyon olarak. Mükemmel bir kaynak.
Mektuplara rastgele bakan dahi, deli/dahi çizgisinde deliye doğru kaydığı zamanları görebilir: Zihinsel bir tutkuyla bağlandığı ressam Paul Gauguin, Fransa'dan bıkıp Tahiti'ye gitmeye karar verince, Van Gogh'un, sol kulağını kestiği zaman gibi. Akıl ve beden sağlığı hep sorunluymuş. Ölümüne giden son iki yılında zaten iflah olmamış. Belki de zaten epilepsiydi diyen sanat tarihçileri
var.
Amsterdam'da ancak 1973'te açılabilen modern kübik müzesinde Hollanda'da kalabilen eserleri sergileniyor. İkona düzeyindeki çok ünlü bazı tabloları başka ülkelerde. Ama mektupları, yani zihni ve ruhu memleketinde kalmış. Şimdi ise siberuzayda herkese açık.
Yeni kitapta bu mektuplardan ve aile üyeleri arasındaki yazışmalardan da yararlanmış yazarlar. Ortaya çıkan müthiş ansiklopedi, kitap yayıncılığının ilerleyeceği yola da işaret ediyor: Kağıt ve online ortaklığı.