Kısmi süreli (part-time) çalışanların sigortalılığı

Son yıllarda gerek öğrencilerin ve gerekse de ev hanımlarının çalışma hayatına katılması ile part time çalışma önem kazanmaya başlamıştır.

Kısmi süreli (Part-Time) çalışma, bir işçinin hizmet akdine dayalı olarak, 4857 sayılı İş Kanunu’ndaki haftalık iş süresi olan 45 saatten az çalışmayı ifade etmektedir.

Kısmi süreli (part-time) çalışanların da normal çalışanlar gibi sigortalı olması gerekmektedir. Ancak, kısmi süreli (part-time) çalışanların SGK’ya kaç gün sigortalı olarak bildirilmeleri gerektiği kısmi süreli iş sözleşmesinin aylık ücretli mi, yoksa saat ücretli mi olduğuna göre farklılık göstermektedir.

a) Aylık ücretli kısmi süreli iş sözleşmesi

Kısmi süreli (part-time) çalışma, işveren ile sigortalının yazılı yapılan iş sözleşmesinin niteliğine bağlı, aylık ücret karşılığı çalışma olması halinde, sigortalının haftalık çalışma süresine bakılmaksızın tam ay sigortalı olarak bildirilir. Burada sigortalıya aylık asgari ücretten daha düşük ücret ödenemez.

b) Saat ücretli kısmi süreli iş sözleşmesi

Ancak, iş sözleşmesinde saat ücreti karşılığı çalışma varsa, bu sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin (saat) 7,5’a bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortalı olacağı bulunmaktadır. 7,5 saatin altındaki çalışmalar da bir güne tamamlanacaktır.

Ancak 854 sayılı Deniz İş Kanunu ve 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında çalışan sigortalıların haftalık çalışma süreleri 48 olarak belirlenmiştir. Bu nedenle gemi adamları ve gazeteciler için ay içinde çalıştığı toplam sürenin (saat) 8’e bölünmesiyle, ayda kaç gün sigortalı olacağı hesaplanacaktır. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda ayrıca, 8 saatin altındaki çalışmalar da 1 güne tamamlanacaktır.

Ay içinde 30 günden az prim ödeme gün sayılarına ait eksik günlerin genel sağlık sigortası primleri, eksik çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle hesaplanacaktır.

Kısmi süreli çalışanlar için 1 Ocak 2012 tarihinden geçerli olmak üzere eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Bu durumda olan sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primlerinin belirlenmesi için gelir testine girmeleri gerekmektedir. Gelir testine girmeyenlerin GSS primleri iki asgari ücretin üzerinde kazancı varmışçasına hesaplanmaktadır. Burada özellikle bu uygulamanın adaletsiz olduğunu ve mutlaka kaldırılması gerektiğini bir kez daha yazmak istiyoruz. Bu haksız uygulama ile ilgili çok sayıda eleştiri yapıldı. Gerek SGK ve Çalışma Bakanlığı ve gerekse de Maliye Bakanlığı yapılan bu hatayı kabul etmelidir. İki kere iki her zaman dört etmez. Burada part-time çalışan öğrencilerin hem kayıt dışına itilmesi söz konusu oldu, hem de maliye ve SGK bu kapsamda büyük bir gelir kaybı yaşadı. 1 Ocak 2012 tarihinden geçerli olmak üzere getirilen eksik günlerine ait genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunluluğu kaldırılmalıdır. Hazır TBMM’de torba yasa görüşülüyorken bu konuya da el atılmalı.

Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlar dilerse ay içinde 30 günden eksik kalan süreleri için isteğe bağlı sigortalı olarak prim ödeyebilirler. Bu nitelikteki isteğe bağlı sigorta primleri 4/a kapsamında sigortalılık statüsü sayılmaktadır. Kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışmakla birlikte ay içinde 30 günden eksik kalan süreler için isteğe bağlı sigorta prim ödeme seçiminde bulunmayanlar ilerleyen dönemler için 30 günden eksik kalan süreleri borçlanma yoluyla 30 güne tamamlayabilirler. Bu seçenekten yararlanmış kişiler daha önceden GSS primi ödemiş olacaklarından bir güne düşen borçlanma tutarı seçecekleri prime esas kazancın %32’si değil %20’si olacaktır.