Kısa zamanda hızlı değişim
Şant Manukyan / İş Yatırım
Geçtiğimiz 2 hafta içinde tüm piyasalarda sert hareketler yaşandı ve analistler görüşlerinde radikal değişimler yapmaya başladı. Örneğin Euro/dolar paritesinde 1.63 seviyeleri beklenirken artık 1.40ların konuşulmaya başladığını görüyoruz. Petrolde 170 ve ardından 200 dolar hedeflenirken piyasalar bir anda ekonomik yavaşlamayı keşfetti ve önce OPEC Başkanı Chakip Khelil ardından Merrill Lynch'in başkan yardımcısı Tom Petrie petrol fiyatlarının 80 dolara gerileyebileceğini söyledi. Altın fiyatlarının da 800 doların altına gerilediğini gördük. Hepsi ciddi anlamda analiz edilmesi gereken gelişmeler ancak dolarda yaşanan hareket biraz daha derin analiz edilebilir. Doların değer yitirmesinin kaynağında ana etken Euro bölgesinin faizlerinin yüksek olması değil (zaten teorik olarak enflasyonu yüksek olan ülkenin para birimi değersiz olur) ABD ekonomisini zorlayan bütçe ve ticaret açığı idi. GDP'nin yüzde 6'sına kadar büyüyen cari açık şu anda yüzde 5.0'a gerilemiş durumda. Ticaret açığı ise 50 milyar doların üzerinde dolaşıyor olmasına rağmen petrol kalemi çıkartıldığında 2001 seviyesi olan 22 milyar dolara gerilemiş. Bu koşulların sürmesini beklediğimizden doların değer kazanmaya devam etmesi de makul bir görüş. Ancak ABD'nin ticaret açığı veya daha geniş baktığımızda cari açığı dünyadaki likidite kaynaklarından biri olarak değerlendirilebilir. ABD açıklarının kapanması diğer bir ülkenin de ticaret fazlasının daralması anlamına gelecektir. Örneğin ihracattan kaynaklanan dolarları alarak piyasaya yuan veren (ki görülen ani enflasyonun temelinde bu strateji de kısmen yer alıyor) Çin bir süre sonra piyasaya ve kurlara yaptığı müdahaleyi zayıflatacak ve para arzını eski hızda büyütmeyecektir. Kabaca verdiğim bu örnekten anlaşıldığı gibi ABD'nin açıklarında görülen toparlanma sadece ABD'yi ve kurları ilgilendiren bir gelişme değil. Aksine kurlar kadar global büyüme üzerinde de etkili olan bir gelişme. Dahası doların değer kazanması 6 ay içinde J curve tabir edilen etki ile ihracatta görülen toparlanmayı zayıflatacak ve şirketlerin k‰r marjlarını baskı altına alacaktır. Ancak global pazarın küçüldüğü bir ortamda şirketlerin karlarını savunmak için işten çıkartmaları artırmaları ve radikal önlemler almaları söz konusu olabilir. Kısaca şu anda pozitif karşılanan dolardaki değerlenme aslında ciddi sorunların sinyali olup olmadığı henüz belli değil.