Kırılgan beşli
Kek kutusunun kapağını kapatacak olan Sam Amca, finansın yeni vitrinini de şekillendirmiş olacak. Düne kadar küresel büyümenin motoruydular, bugün en kırılgan beşli grubunda yer alıyor; yeni tanımla kırılgan beşliler. Brezilya, Hindistan, Endonezya, Güney Afrika, Türkiye beşli ülkeleri, cari açıklarını dış finansman desteği üzerine inşa etmiş olduklarından FED’in tahvil alımları durdurulduğunda hassasiyetleriyle en çok sarsılanlar oluyorlar. FED halihazırda miktarsal gevşetme adımları bilanço büyüklüğünü 5.5 yılda beş katı artırmış durumdadır. 3 Eylül 2008’deki 0.8 trilyon dolar büyüklüğü, 11 Aralık 2013’te 4 trilyon dolara yıllık ortalama %34.5 büyüyerek taşıyor.
Kek kutusunun kapağı muhtemelen bugünkü (17 Aralık 2013 Çarşamba) toplantısından sonra sembolik büyüklükle de olsa kapatılacak. VIX hisse senedi oynaklık ölçeri, MOVE tahvil volatilitesi ölçerinin çok altında kalıyor. Faizlerde artış beklentisi Nisanda %28 olasılıkla 4.5 baz puan tahvilde düşüş şeklinde bir beklentiyken bu yerini %64 olasılıkla 5.3 puan artışa terkediyor.
Küresel sistemik krizin merkezindeki gelişmiş ülkeler, FED’in sıfır faiz politikasına bağımlılıklarını finansal kuruluşlarının bilançolarındaki toksit varlıkları temizleyememekten ve türev ürünlerini denetleyememekten kendilerini sıyıramadıkça daha fazla dibe batarak ödüyorlar. Normal şartların liberal politikaları devlet kurumlarına vergilerle, sübvansiyonlarla doğrudan yönlendirilirler. Özel sektör için rahatlatılan yatırım ortamı, zorlaştığında kriz devlet ile özel sektörü bir paydada toplar. Tahvil alımlarında azaltım da devletle özeli aynı toplayıcı etkilerle bir araya getiriyor. Çünkü riskler küresel boyut kazanıyor ve uluslar kendi içlerinde risklerini konsolide ediyorlar.
Dünya ekonomisinin %7’sini oluşturan şu kırılgan beşlilere bir bakın: Bu günlere uzanan kırılgan ekonomilerin davranışları da aynı açmazı işaret ediyor. Uhud Muhaberesi’nde o gün risk almayı uygun görenler aslında bugün de; uluslararası piyasalardan düşük faizle kolayca temin edebildikleri dış borçla, yüksek kredi büyüme oranıyla, gayrimenkuldeki talep yönlü baskılarıyla ülkelerin gelecekleri üzerinde tedirginlik kaynağı oluşturuyorlar. Günümüz finansında risk, getiri ve görünümden oluşan üç parametre büyük resmi çiziyor. Riski sınırlı tutarak yüksek getiri elde etmek, bu arada da görünümü olumlu tutmak finans vitrininin olmazsa olmazı bir nitelikle, krizlere girilip çıkılsa da değişmez gerçeklerimiz arasındaki sağlam yerini alıyor.