Kimyanın yıldızlar parlarken
Etrafımıza baktığımızda gördüğümüz kimyadır. Yaşamımız kimya endüstrisi ürünleri ya da girdi sağladığı nerdeyse tüm reel sektörlerin ürünleri ilerler. Günümüzde kişisel, evsel ve taşıt bakımı ile kozmetik ürünleri yer alırken, plastik, ilaç, medikal, boya, kauçuk, yakıt, yağlayıcı, gübre kullanırız. Göremediğimiz pek çok kimyasal ve/veya türevi refah ve konforumuzu sağladığımız ürünlerde saklıdır. Otomobilimizin direksiyonunda, evimizin betonunda, kahve filtremizde, renkli bir etikette, az buruşan giyside, süt ambalajında, mangal kömüründe ve masamızın kaplamasında kimya vardır. Bu nedenle petrokimya, ilaç kimyası, çimento kimyası, gıda kimyası, tekstil kimyası, odun kimyası gibi tanımlamalar vardır. Endüstri ilerledikçe, ihtiyaçlar arttıkça dört temel mühendislik alanından (makina, inşaat, elektrik, kimya) biri olan kimya mühendisliği temellleri ile gıda mühendisliği, petrol mühendisliği, malzeme mühendisliği, metalurji mühendisliği, orman endüstri mühendisliği, polimer mühendisliği, biyomühendislik, biyomedikal gibi meslek alanları da gelişmiştir. İnsanoğlu simya için uğraşırken felsefi yaklaşımla doğasını araştırmış, ilk kimya ürünlerine ulaşarak, fiziksel ve kimyasal temel işleme yöntemlerinin temellerini atmıştır. Türkiye’de kimya endüstrisi küresel devler, daha az sayıda yerli büyükler ve yerel KOBİ gücü ile ilerlemekte. Ülkemiz ihracaatında otomotiv ve hazır giyim-konfeksiyon ardından üçüncü sektör olan kimya ihracatının yaklaşık yarısını İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamülleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) üyeleri başarıyor. “2015 Kimyanın Yıldızları” ödül töreninde İKMİB Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz’ün heyecanlı konuşmasını dinler ve salondaki kimyasal enerjiyi izlerken, sektörün diğer sayılarını da düşündüm.Dünyada ve yakın coğrafyamızda olagelenlere karşın başarılı ihracat yapan firmalarımızı can-ı gönülden kutluyorum. Kimya endüstrimize baktığımızda, üretimin büyük oranda hammadde ithalatına bağlı olduğunu, yüksek katma değerli üretimi gerçekleştiremediğimizi, iç ve dış pazarda yer bulacak yeni ürünlere erişemediğimizi, marka yaratamadığımızı görüyoruz. Burada “Biz” diyorum. Çünkü akademinin de burada payı var. “Yüksek Katma Değerli Üretim” Ar-Ge destekli olmalıdır. Bu gereklilik sürekli vurgulanmakta, resmi erk, özel sektör, sivil toplum örgütleri, platformlar ve İKMİB çözüm için uğraş vermektedir.Çözümlerden biri de ArGe proje pazarları (www.kimyaargeprojepazari. com) ile sektörün inovasyon yönünü geliştirmek. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı teşvik ve muafiyetlerinden yararlanan Ar-Ge merkezleri giderek artan sayıları ve başarılarıyla önemli bir diğer sektör lokomotifi. Sermaye ve teknoloji yoğun kimya sektörü için yenileşme, yenilikçilik şart. Yeni kuşak ürünler, Helal ve Kosher belgeli ürünler, nanoteknoloji temelli ürünler ve biyokökenli ürünler ile linyitten kömür kimyasalları üretimi öncelikli konulara örnek verilebilir. Biyoyakıtlar, bitkisel kaynaklara dayalı medikal ürünler, Anadolu florasından bitkisel destek ürünleri eldesi, yerel-yenilenebilir kaynaklarla üretim başarısı olacaktır. Kuruluşların “Çevresel Ürün Beyanı” kapsamında ürün yaşam döngüsü değerlendirmesi yapmaları ve ekoetiket çalışmaları ile sürdürülebilir üretim yönetimini stratejilerine almaları, yakın gelecekte ihracatlarının önündeki kısıtlamalara hazırlıklı olmalarını sağlayacaktır. Aksi takdirde, ihracat sürdürülebilir kılınamaz. Yanı sıra kimya sektörümüz girdi sağladığı sektörlerin ürünlerinde yaptıkları çevresel etki nedeniyle de tedarikçi sınırlamaları ile karşı karşıya kalacaktır. Kimya endüstrisi mevcut en temiz teknolojilerle ilerlemeli ve sürdürülebilir kalkınmanın katalizörü olmalıdır. Sözün özü, M. Akyüz’ün bildirdiği üzere “Kimya sektörünün geniş ürün yelpazesiyle ülke ekonomisine yarattığı değeri daha da yukarılara taşımak için var gücüyle çalışmasını sürdürmesi” gerek. Gününüz sürdürülebilir, yaşamınız enerji dolu ve mutlu olsun.
İTÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Filiz Karaosmanoğlu tarafından kaleme alınan Sürdürülebilir Yaşam Köşesi, SÜT-D işbirliği ile hazırlanmıştır.