Kimlik bildirim yükümlülüğüne dikkat!

CELAL ÖZCAN

Kimlik bildirme yükümlülüğü, pek çok ülkede olduğu gibi ülkemizde de uzun zamandır uygulanmaktadır. 

Kimlik bildirme sistemi ile elde edilen bilgiler, kamu güvenliği ve düzenini sağlamakla görevli Devlet örgütleri için önemli olduğu kadar, kamu hizmeti yerine getiren diğer kuruluşlar (TÜİK, SGK, vd.) için de, yararlanılan değerli bir kaynak özelliğini taşımaktadır. 

Bu çerçevede, yazımızda esas olarak 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılmış olan “Kimlik Bildirme Kanunu’nun Uygulanması İle İlgili Yönetmelik” hükümleri uyarınca işyeri sorumlu işleticiler ve bu yerlerde çalışanlarla ilgili bildirim yükümlülüklerine ve kimlik bildiriminin Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından kullanış amacına değinilecektir. 

Kimlik bildirme yükümlülüğü olan kurum ve kuruluşlar 

Özel veya resmi her türlü konaklama, dinlenme, bakım ve tedavi tesislerinin, ticaret ve sanat amacı güden bütün iş yerlerinin ve öğrenci yurtlarının sorumlu işleticileri, bu işyerlerinde çalışanlar ve barınanlar, resmi dairelerin yetkili amirleri, konutlarda sürekli veya geçici olarak kalanlar, çalışanlar veya konutlarını değiştirenler kimlik bildirme mevzuatı kapsamında bulunmaktadırlar. 
Kimlik bildirme mevzuatı uyarınca, her türlü ticarethane, tüccar yazıhanesi, ocak veya şantiye, fabrika ve imalathane, atölye, depo, antrepo, ardiye, mağaza ve dükkan, banka ve banker dairesi, ikraz ve istikraz müessesesi, imtiyazlı ve imtiyazsız anonim, kooperatif, limited, komandit ve kollektif şirket gibi çalışma konusu mal veya para ticareti olan özel veya kamu kuruluşları ticaret ve sanat amacı güden işyeri olarak kabul edilmektedir. 

Sorumlu işleticilerin bildirimi 

Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri (yatılı okulların pansiyonları, yetiştirme yurtları ve köy odaları dahil) ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerinde devamlı olarak bir sorumlu işletici bulundurulması ve sorumlu işleticinin kimliğinin, tesis açılmadan önce, sahibi, kanuni temsilci veya kiracısı tarafından iki örnek olarak düzenlenecek olan İşletici Kimlik Bildirme Belgesi (form: 1)’ne yazılarak en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilmesi ve sorumlu işletici değişiklik durumunun da 24 saat içinde, yeni işleticiye ait kimlik bildirme belgesi ile yetkili genel kolluk örgütüne bildirilmesi gerekmektedir. Bu yükümlülüklere uyulmaması halinde 417 TL (2015 yılı) idari para cezası uygulanmaktadır. 

Çalışanların bildirimi 

Otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri (yatılı okulların pansiyonları, yetiştirme yurtları ve köy odaları dahil) ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerinde sürekli veya geçici olarak çalıştırılanların kimliklerinin, iki örnek olarak düzenlenecek olan Çalışanlara ait Kimlik Bildirme Belgesi (Form:2)’ne yazılarak 24 saat içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilmesi gerekmektedir. 

Yukarıda belirtilenler dışında kalan her çeşit ticaret ve sanat amacı güden iş yerlerinde sürekli veya geçici olarak çalıştırılanların kimliklerinin ise, yine iki örnek olarak düzenlenecek olan Çalışanlara ait Kimlik Bildirme Belgesi İ (Form: 2)’ne yazılarak 72 saat içinde en yakın yetkili genel kolluk örgütüne verilmesi gerekmektedir. 

İşe başlama aşamasında genel kolluk örgütüne verilmiş olan Çalışanlara ait Kimlik Bildirme Belgesi ‘nin (Form: 2) imzalı bir örneği işyerleri tarafından saklanacaktır. 

Çalışanın işten ayrılması durumunda ise, belgenin ayrılışla ilgili bölümlerinin (ayrılış tarihi ve imza) doldurularak, belgelerin verilmesindeki sürelere (24 saat/72 saat) uyulmak suretiyle yetkili genel kolluk örgütüne tekrar bildirimde bulunulması gerekmektedir. 

İşyerleri, kendilerinde kalan belge örneklerini kolluk örgütünden alacakları kısımla birlikte üç yıl süre ile saklayacaklardır. 

İdari para cezası 

Çalışanların işe başlayış ve ayrılışları ile ilgili yukarıda belirtilen bildirim yükümlülüklerinin süresinde yapılmaması halinde; otel, motel, han, pansiyon, bekar odaları, kamp, kamping, tatil köyü, her türlü özel veya resmi konaklama yerleri (yatılı okulların pansiyonları, yetiştirme yurtları ve köy odaları dahil) ile özel sağlık müesseseleri, dinlenme ve huzur evleri ve dini ve hayır kurumlarının sosyal tesislerine, bildirimi yapılmayan her bir çalışan için 417 TL, bunlar dışında kalan ticaret ve sanat amacı güden işyerlerine ise, bildirimi yapılmayan her bir çalışan için 31 TL idari para cezası uygulanmaktadır.

Kimlik bildirimine göre SGK tarafından yapılan işlemler 

1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu’nun ek 2’nci maddesi uyarınca işyerlerinde sürekli veya geçici olarak çalışanlara ait kimlik bilgileri, genel kolluk kuvvetlerince SGK il müdürlükleri ve merkez müdürlüklerine bildirilmektedir. SGK, bu bildirimleri kayıtdışı istihdamla mücadele kapsamında kullanmaktadır. Bu çerçevede, genel kolluk kuvvetlerine kimlik bildirimi yapılan kişilerin işyerlerince kayıtdışı çalıştırılıp çalıştırılmadığı kontrol edilerek, sigortasız çalıştırıldığı tespit edilen kişilerle ilgili sosyal güvenlik mevzuatı yönünden işlem (işyerinin denetime alınması, sigortalılık tescili, prim tahakkuku, idari para cezası, prim teşviklerinden yasaklılık) yapılmaktadır. 

Sonuç olarak, gereksiz yere idari para cezası ile karşılaşılmaması, ayrıca yapılan kimlik bildirimlerinin kayıtdışı istihdamın önlenmesi amacıyla SGK tarafından da kullanılmakta olduğu göz önünde bulundurularak, hem sorumlu işleticilerin, hem de çalışanların işe başlama ve ayrılışları ile ilgili bildirim yükümlülüklerine dikkat edilmesi gerekmektedir.