Kıdem tazminatında eski yıllar ne olacak?
Bu haftanın önemli gündem maddelerinden birisi de yine kıdem tazminatıydı. Bir süredir yoğunlaşan bir şekilde kıdem tazminatı sorununa yönelik düşünceler ve yapılması düşünülen değişiklikleri takip ediyoruz.
Okurumuz Kemal Key, "Ben kamu işçisiyim ve işe giriş tarihi itibariyle 30 yıllık hizmetim var. Halen çalışıyorum. Yeni çıkacak Kıdem TazminatıYasası'nda 10 yılını dolduran çalışanın fondan birikmiş tazminatını alabileceği yazıyor. Ben çalışmaya devam etmek istiyorum. Bu durumda yasa çıktığında birikmiş tazminatımı fondan alabilir miyim?" diyor.
Elbette ki konu milyonlarca işçiyi ve işvereni ilgilendiriyor. Bu nedenle en küçük haberler bile kamuoyunda hemen hareketlenmeye sebebiyet veriyor.
Öncelikle henüz kamuoyuna yansımış ve ayrıntıları kesinleşmiş bir düzenleme olmadığını söylemeliyiz. Tüm haberler çeşitli ön çalışmalar veya temennilerin ifadesidir. Ancak kişisel görüşüm buna ilişkin değişikliklerin 2012 sonuna kadar gerçekleşeceğini Kıdem tazminatının işveren yerine, kurulacak bir sistemle fon benzeri bir yapı ile ödenmesi düşünülüyor. Bireysel hesap şeklinde olması düşüncesi olduğu gibi, bir kıdem tazminatı fonu ile de ödenmesine yönelik öneriler var.
Ancak hangi sistem gelirse gelsin, kıdem tazminatına ilişkin değişiklik yürürlüğe girinceye kadar olan sürelere ait kıdem tazminatı yükü işverenler tarafından, gerekli koşulların gerçekleşmesiyle ödenecektir. Kıdem tazminatı ile ilgili yasal düzenlemeler, 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14'üncü maddesinde, 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun 20'nci maddesinde ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu'nun 6, 11 ve 18'inci maddelerinde yapılmıştır.
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için kanunda belirtilen koşullardan birinin gerçekleşmesi gerekmektedir. 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nda yapılan düzenlemeler, esas olarak 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14'üncü maddesinde yapılan düzenlemelere benzemektedir. Buna göre;
- İşveren tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 25'inci maddesinin II numaralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçi tarafından 4857 Sayılı İş Kanunu'nun 24'üncü maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi durumunda,
- Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi durumunda,
- İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması halinde,
- 15 yıl sigortalılık süresi ve 3600 prim ödeme gün sayısı bulunan ve emeklilik yaşını bekleyen işçilerin kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle,
İşçiler kıdem tazminatı almaya hak kazanırlar. Özetlemek gerekirse, eski haklarda bir kayıp olmayacak.
Kıdem tazminatında yaşanan sorunlar ve çözüm önerileri
Kıdem tazminatında şüphesiz birçok sorun yaşanıyor. Öncelikle yaşanan sorunların başında kıdem tazminatı süresi, ödenen kıdem tazminatının düşük tutardan hesaplanması, iş sözleşmesi kıdem tazminatının hak edilmeyecek şekilde sona erdiği için sorunlar yaşanıyor.
Bunların dışında onlarca başka sorunlar da yaşanıyor. Mevcut uygulamadan işçi de, işveren de memnun değil. Mahkemeler üzerinde de önemli bir iş yükü oluşturuyor.
İşte kıdem tazminatı konusunu enine boyuna ele alan, yaşanan sorunlara çözüm önerileri üreten ve kıdem tazminatı fonunun yasalaşmasının beklendiği bir dönemde Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Handan Kumaş ve Kamil Orhan hocalarımızın editörlüğünde yayınlanan önemli bir kitabı paylaşmak istiyorum. Prof. Dr. Metin Kutal, Dilek Eser İyilikçi, Kamil Orhan, Handan Kumaş, Doç. Dr. Oğuz Karadeniz, Ali Tezel, Hülya Kabakçı Karadeniz ve Hakan Aygören'in katkı ve yazılarıyla hazırlanan kitaptan kıdem tazminatı fonuna ilişkin çalışmalar yapılırken de çokça yararlanılmasını tavsiye ediyor ve bu eşsiz eseri kazandırdıkları için de şükranlarımı sunmak istiyorum.
Öncelikle diğer ülkelerdeki kıdem tazminatı uygulamalarını da ayrıntılı olarak ele alan ve tüm detaylarıyla kıdem tazminatını açıklayıp vatandaşın, akademisyenlerin ve uygulamacıların görüşlerini derleyen bu kitap Gazi Kitabevi tarafından basılmış.