Kesin mizan bildirimi

Vergi Usul Kanunu'nun 148'inci ve 149'uncu maddelerinde mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzelkişilerin, Maliye Bakanlığı'nın veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeye mecbur olduklarına ilişkin hükümler yer almıştır. Vergi Usul Kanunu'nun 148'inci maddesinde münferit olarak verilecek bilgiler düzenlenirken 149'uncu maddesinde devamlı olarak verilecek bilgiler düzenlenmiştir. Devamlı olarak verilecek bilgiler, bir istatistik oluşturma ve bu istatistikleri kullanarak vergi politikaları üretmeye yarar.

Aynı kanunun mükerrer 257'nci maddesinde ise bazı tahsilat ve ödemelerin banka, benzeri finans kurumları aracılığıyla yapılması, bazı beyanname ve bildirimlerin elektronik olarak verilmesi gibi konularda zorunluluklar getirme ve bu zorunlulukların usul ve esaslarını belirleme konusunda Maliye Bakanlığı'na yetki verilmektedir.

VUK'un yukarıda belirtilen maddeleri ile Maliye Bakanlığı'na verilen yetkiye dayanılarak, 19 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 403 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile bilanço esasına göre defter tutan mükelleflere 2010 yılı ve takip eden dönemler için elektronik ortamda kesin mizan bildirimi verme yükümlülüğü getirilmiştir.

Söz konusu tebliğ taslak aşamasında iken, anılan düzenlemelere ilişkin olarak, "Vergi İncelemelerinde Elektronik Ortamdan Yararlanma" konulu makalemiz yayınlanmıştı.
Konunun önemine ve kurumlar vergisi mükellefleri için nisan ayı içinde bildirimin yapılması zorunluluğuna binaen, anılan tebliğle getirilen bildirim zorunluluğunun kapsamı, bildirimin şekli, dönemi ve zamanı, gönderilmesi ve diğer hususlara ilişkin açıklamalara bu yazımızda da yer verilmiştir.

Bildirim verme zorunluluğu getirilen mükellefler

Bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri elektronik ortamda kesin mizan bildirimi vermek zorundadırlar.

Ancak, bilanço esasına göre defter tutmakla beraber faaliyet konuları itibariyle farklı muhasebe tekniğini kullanmak durumunda bulunan;
- Bankacılık Kanunu'nun 2. maddesinde sayılan mükellefler,
- Finansal Kiralama Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan finansal kiralama şirketleri ile faktoring şirketleri,
- 90 sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında yer alan finansman şirketleri,
- Sigortacılık Kanunu'na göre kurulan ve faaliyette bulunan sigorta şirketleri,
- Sermaye Piyasası mevzuatı gereği faaliyette bulunan menkul kıymet yatırım fonları, yatırım ortaklıkları ve aracı kurumlar,
- Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamındaki emeklilik yatırım fonları ile emeklilik şirketleri,
''Kesin Mizan Bildirimi'' verme yükümlülüğüne tabi değildirler. Ayrıca gelir ve kurumlar vergisinden muaf olanlar da bildirimde bulunmayacaklardır.

Bildirimin şekli

Elektronik ortamda gönderilecek kesin mizanların 403 sıra numaralı VUK Genel Tebliği ekinde yer alan ''Kesin Mizan Bildirim Formatı''na ve aşağıda yapılan açıklamalara uygun olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

''Kesin Mizan Bildirim Formatı''nda yer alması gereken bilgiler sırasıyla; genel bilgiler, kesin mizan bilgileri, bildirimi düzenleyen bilgileri ve bildirimi gönderen bilgileridir.

Kesin mizan bildirimi verme zorunluluğu getirilen ve 2 Sıra Numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği doğrultusunda serbest olarak açılan 3'lü kod defteri kebir hesapları kullanan mükelleflerin de kesin mizan bildirimlerini, anılan tebliğ ekinde yer alan standart formata uygun ve elektronik ortamda göndermeleri gerekmektedir. Bu mükelleflerin bildirimlerini kesin mizan standart formatına uygun şekilde göndermeleri için serbest olarak açtıkları 3'lü kod defteri kebir hesaplarını, hesap planında yer aldığı hesap grubunun altında düzenlenen; ''Diğer ....... hesabı'' bulunması halinde bu hesaba aktarmaları, bu hesabın bulunmaması halinde ise aynı hesap grubunun altında uygun olan başka bir hesaba aktarmaları gerekmektedir. Mükellefler bu aktarma işlemini muhasebe kayıtları yapmadan sadece kesin mizan düzenlerken dikkate alacaklardır.

''Tekli'' ya da ''ikili'' kod defteri kebir hesap gruplarının hiçbirine kesin mizan bildiriminde yer verilmeyecektir.

Kullanılmayan hesaplar bildirimde boş bırakılacak, "sıfır" yazılmayacaktır.

Bildirimin dönemi, verilme zamanı ve yeri

Bildirim verme yükümlülüğü getirilen gelir vergisi mükellefleri bildirimlerini 1 Mart - 31 Mart tarihleri arasında, kurumlar vergisi mükellefleri ise 1 Nisan - 30 Nisan tarihleri arasında elektronik ortamda vereceklerdir. Özel hesap dönemine tabi olan mükellefler de bildirimlerini kendi beyanname verme süreleri içinde yapacaklardır.

Yukarıdaki açıklamalardan tebliğ ile bildirim sürelerinin, hesap dönemi takvim yılı olan kurumlar için beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar (30 Nisan), özel hesap dönemine tabi olan mükellefler içinse beyanname verme süresinin sonuna kadar (beyannamenin verildiği ayın 25'ine kadar) olarak belirlendiği görülmektedir.

Kurumlar Vergisi Kanunu hükümlerine göre tasfiyeye girmiş kurumların her bağımsız tasfiye dönemine ait kesin mizan bildirimleri bu kurumların tasfiye memurlarınca, tasfiye beyannamesinin verilme süresi içinde verilecektir.

Birleşme halinde, münfesih kurum veya kurumlara ait bildirimler bu kurumların fesih oldukları tarihteki kanuni temsilcileri tarafından birleşme beyannamesinin verilme süresi içinde verilir.
Devir halinde ise münfesih kurumun o dönemdeki faaliyetlerine ilişkin bildirimler, münfesih kurumun unvanı ve vergi kimlik numarası yazılmak suretiyle devir alan kurum tarafından münfesih kurumun son bağlı olduğu vergi dairesine devir beyannamesini verme süresi içinde verilecektir.
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 19'uncu maddesi uyarınca gerçekleştirilen tam bölünmelerde, münfesih kurumun bölünmenin gerçekleştiği dönemdeki faaliyetlerine ilişkin bildirim, münfesih kurumun varlıklarını devralan kurumlardan müteselsil sorumluluk kapsamında herhangi biri tarafından bölünme işlemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilme süresi içinde yapılacaktır.

Mükellefiyetin sona ermesi halinde bildirimler, mükellefin en son bağlı bulunduğu vergi dairesine kanunlarda yazılı beyanname verme süresi içinde verilecektir.

Bildirimlerin elektronik ortamda verilmesinde, bildirimlerin verilmiş sayılabilmesi için onaylama işleminin yapılması şarttır. Onaylama işlemi en geç, bildirimlerin verilmesi gereken son gün saat 24.00'e kadar tamamlanmalıdır.

Bildirimlerin elektronik ortamda gönderilmesi zorunlu olduğundan vergi daireleri kâğıt ortamında verilen (elden veya posta ile) bildirimleri hiçbir şekilde kabul etmeyecektir.

Bildirimlerin verileceği tarihten önce bağlı oldukları vergi dairesi değişen mükellefler bildirimlerini, halen bağlı oldukları vergi dairesinin mükellefi olarak göndereceklerdir.

Bildirimlerin elektronik ortamda gönderilmesine ilişkin esaslar

Elektronik ortamdaki bildirimler, kullanıcı kodu, parola ve şifre almış mükelleflerce yerine getiriliyor ise bildirimi düzenleyen kısmına mükellefe ilişkin bilgiler, bildirimdeki yeminli mali müşavir kısmına ise varsa yeminli mali müşavire ilişkin bilgiler yazılacaktır.

Bildirimlerin elektronik ortamda gönderilmesi işlemi yeminli mali müşavirlerce gerçekleştirilecek ise bildirimi düzenleyen kısmına varsa serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavire ait bilgiler yazılacak; mükellefin serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşaviri bulunmaması halinde, bu kısma, mükellefe ait bilgiler yazılacaktır. Bildirimi gönderen kısmına ise bildirimi elektronik ortamda gönderen yeminli mali müşavirlerin bilgileri yazılacaktır.
Bildirimlerin elektronik ortamda gönderilmesi işlemi, serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir tarafından gerçekleştirilecek ise bildirimi düzenleyen kısmına serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavirin bilgileri, yeminli mali müşavir kısmına ise varsa yeminli mali müşavirlere ait bilgiler yazılacaktır.

Bildirim yükümlülüğüne uyulmamasının yaptırımı, düzeltme amacıyla verilen bildirimler ve ceza uygulaması

Elektronik ortamda bildirimlerin onaylanmasından sonra, hatalı verildiği anlaşılan bildirimler için düzeltme bildirimi verilmesi gerekmektedir. Düzeltme işleminde ilk bildirim tamamen iptal edilmekte ve ikinci defa verilen bildirim geçerli kabul edilmektedir. Bu sebeple, düzeltme yapması gereken mükelleflerin, yeni bildirimi, daha önce bildirimde bulunulmamış gibi tüm bilgileri içerecek şekilde doldurmaları gerekmektedir.

Bildirimlerini elektronik ortamda belirlenen süre içinde vermeyen veya eksik ya da yanıltıcı bildirimde bulunan mükellefler hakkında Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 355'inci maddesi hükmü uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir. Bu ceza miktarı 2012 yılı için 1.170 TL (birinci sınıf tüccarlara kesilen ceza tutarı) olarak uygulanmaktadır.

Düzeltme bildiriminin elektronik ortamda, kesin mizan bildiriminin verilme süresinden sonra verilmesi durumunda Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 355'inci maddesinin düzeltme bildirimlerine ilişkin hükümleri dikkate alınarak işlem yapılacaktır.

Mükerrer 355'inci madde uyarınca elektronik ortamda verilme zorunluluğu getirilen bildirim veya formlara ilişkin olarak süresinden sonra düzeltme amacıyla verilen bildirim ve formların, belirlenen sürelerin sonundan itibaren 10 gün içinde verilmesi halinde özel usulsüzlük cezası kesilmemektedir. Takip eden 15 gün içinde verilmesi halinde ise kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezası 1/5 oranında uygulanır.