Kendi ürettiği elektriği tüketen kişi Elektrik Tüketim Vergisi’ne tabi mi?
Kendi ürettiği elektriği tüketen kişi Elektrik Tüketim Vergisi’ne tabi mi? Devrim niteliğinde bir emsal yargı kararı
Ahmet ARSLAN - Denetçi, CPA, MBA
Elektrik ve havagazı tüketim vergisi belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan elektrik ve havagazı tüketimi üzerinden belediyeler tarafından tahsil edilen bir vergidir.
2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nda yer alan söz konusu verginin mükellefi her ne kadar elektrik ve havagazını tüketenler ise de vergi 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na göre elektrik enerjisini tedarik eden ve havagazını dağıtan kuruluşlar tarafından, elektrik ve havagazı satış bedeli ile birlikte tahsil edilerek ilgili belediyeye yatırılır. Söz konusu kuruluşlar verginin tüketiciden tahsili konusunda vergi sorumlu sıfatına sahip bulunmaktadır. Kanunda söz konusu verginin tahsil yöntemi olarak vergi sorumlusu vasıtasıyla tahsil yöntemi benimsenmiş ve tüketicilerin tükettiği elektriğe ilişkin olarak beyanname vererek vergiyi vergi dairesine ödemesi şeklinde olağan vergi beyan ve ödeme yönteminden söz edilmemiştir.
Bu noktada, ihtiyacı olan elektriği elektrik üretim veya dağıtım şirketinden değil de kendi ürettiği elektrikten karşılayan kişilerin elektrik ve havagazı tüketim vergisinden sorumlu olup olmayacağı sorusu ortaya çıkmaktadır. Zira bu durumda elektrik dağıtımı ve dolayısıyla elektrik dağıtım şirketi bulunmadığından verginin nasıl ve hangi bedel üzerinden tahsil edileceği ve hatta böyle bir elektrik tüketiminin elektrik tüketim vergisine tabi olup olmadığı hususunda tereddütler ortaya çıkmaktadır.
Konuyla ilgili olarak Anayasa Mahkemesi tarafından bireysel başvuru kapsamında verilen karar hem bu konudaki tereddütleri gidermesi hem de 2464 sayılı Kanun’daki eksikliği göstermesi açısından devrim niteliğinde bulunmaktadır.
Anayasa Mahkemesi’nin 25.12.2018 tarih ve 30636 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 25/10/2018 Tarihli ve 2015/941 Başvuru Numaralı Kararı’nda özetle;
- Başvuru sahibi İskenderun Demir Çelik AŞ’nin kendi tesislerinde demir çelik üretimi için gerekli olan karbonu elde etmek için işlediği kok kömüründen elde ettiği kok gazı ve kok gazından da elde ettiği elektriği kendi ihtiyacı için kullanmasının elektrik ve havagazı tüketimi niteliğinde olmakla birlikte, böyle bir tüketimin elektrik veya havagazı alım -satım ilişkisi sonucunda gerçekleşmediği ve haliyle vergi sorumlusu olarak nitelenebilecek bir tedariki ve dağıtıcı kuruluş bulunmadığı,
- 2464 sayılı Kanun’un, verginin tahsil yöntemini vergi sorumluluğu esasına dayandırmakla birlikte vergi sorumlusunun bulunmadığı durumlarda verginin nasıl tahsil edileceği, bir başka anlatımla bu halde verginin mükellef tarafından mı beyan edilmesi gerektiğinin belirsiz olduğu,
- Tükettiği elektriği TEDAŞ'tan satın almayıp kendi tesislerinde üreten şirket için Danıştay dairesinin kararındaki; elektrik tüketim vergisine esas alınacak matrahın TEDAŞ'ın üçüncü şahıslara uyguladığı satış fiyatı değil şirketin kendi ürettiği elektriğin birim maliyet fiyatına yakın bir fiyat olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nca otoprodüktör enerji satış fiyatı olması gerektiği şeklindeki kararının sadece yorum yoluyla vergi matrahının takdiri mahiyetinde olduğu,
- Verginin matrah, mükellef ve vergi sorumlusu gibi esaslı unsurlarının kanunla belirli ve öngörülebilir bir biçimde düzenlenmemiş olması sonucunda verginin başvurucudan bu şekilde tahsil edilmesinin mülkiyet hakkına müdahale niteliğinde bulunduğunu,
belirtilmiştir.
Sonuç;
Anayasa Mahkemesi’nin yukarıda özetlenen kararına göre elektrik ihtiyacını kendi ürettiği elektrikten karşılayan gerçek veya tüzel kişilerin elektrik ve havagazı tüketim vergisine tabi tutulması gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.
Öte yandan, söz konusu karar hem vergiyle ilgili düzenlemelerin belirli ve öngörülebilir olmamasının mülkiyet hakkının ihlali mahiyetinde olduğunu belirtmesi hem de 2464 sayılı Kanun’da yer alan vergisel düzenlemelerin yetersizliğini göstermesi açısından büyük bir önem arz etmektedir.