Kayıt dışı işlemlere yönelik vergi incelemesi genişliyor

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ha­zırlanan ve vergi kanunlarında birçok ye­ni düzenlemeyi içeren vergi paketi TBMM’de görüşülerek kanunlaştı. Bu düzenlemeler dı­şında, Vergi Denetim Kurulu’nun risk anali­zi sistemi üzerinden yaptığı tespitler neti­cesinde 2815 büyük mükellefin incelemeye alındığı Bakanlıkça kamuoyuna açıklandı.

Vergi incelemesine tabi olanlar

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre ince­lemeye tabi olanlar; “Bu kanuna veya diğer ka­nunlara göre defter ve hesap tutmak, evrak ve vesikaları muhafaza ve ibraz etmek mecburi­yetinde olan gerçek ve tüzel kişiler vergi ince­lemelerine tabidirler” şeklinde belirtilmiştir.

İlgili kanun maddesinde; her ne kadar vergi incelemesine gerçek ve tüzel kişiler tabidir denilmiş olsa da, tüzel kişiliği olmayan te­şekküller şayet vergisel nitelikli iş ve işlem­ler yapmakta; defter ve hesap tutma, evrak ve vesikaları saklama ve ibraz yükümlülüğü al­tında ise vergi incelemesine tabi olacaktır.

Vergi incelemesindeki amaç

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre; “Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak tespit etmek sağlamaktır. İncelemeye yetkili olanlar tarafından gerek görüldüğü takdirde inceleme, işletmeye dahil iktisadi kıymetle­rin fiili envanterinin yapılmasına ve beyan­namelerde gösterilmesi gereken unsurların tetkikine de teşmil edilebilir.”

İlgili mevzuat hükmü gereğince; vergi ince­lemesinden maksat sadece vergi kayıp ve ka­çağını araştırıp bulmak değildir. İncelemeye yetkili olanlar, vergi mükellefi ve vergi sorum­lularının vergi ödevleriyle ilgili yükümlülük­lerini mevzuata uygun yerine getirip getir­mediğinin kontrolünü yaparak, gerçek mat­rah tespitini yapmayı amaçlamaktadır. Yine gerekli görülürse, hesapların incelenmesinin yanında fiili durumları araştırıp incelemek suretiyle de inceleme yapılabilmektedir.

Örneğin, mükellefin yükümlülüğünü za­manında yerine getirip getirmediği ve­ya matrahının gerçeği yansıtıp yansıtma­dığı incelenir. Bununla birlikte vergilerin doğruluğunun araştırılması ve mükellefin bilgilendirilmesi de vergi incelemesinin amaçlarından biridir. Bilinmelidir ki vergi incelemesiyle birlikte mutlaka ek bir tarhi­yat yapılması zorunlu değildir, diğer taraf­tan eğer fazla vergi salınmışsa, ödenen bu fazla tutarın iadesi de vergi incelemesiyle sağlanabilmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın kamuoyu açıklaması

Sosyal medyada bazı hesaplar üzerinden di­jital vergi levhası bilgilerinin paylaşılarak ver­gi yükümlülükleri ile ilgili haberler yapıldığı görülmektedir. Bu çerçevede aşağıdaki açıkla­mayı yapma zarureti doğmuştur.

Mükelleflerimizin beyanlarının doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak amacıyla Vergi Denetim Kurulumuzun risk analiz siste­mi üzerinden yaptığı tespitler neticesinde, 2815 büyük mükellefin halihazırda toplam %27’si nezdinde vergi incelemelerine devam edilmek­tedir. Bu oranın müteakip dönemde daha da ar­tırılması planlanmaktadır. Ayrıca yine sürekli zarar beyan eden mükelleflerden büyüklüğü ve sektörüne göre beyanı riskli değerlendirilen ön­celikle 735 mükellef nezdinde vergi incelemeleri yürütülmektedir. Buna ek olarak vergi inceleme istatistikleri mükellef büyüklüklerine göre tes­pit edilerek Vergi Denetim Kurulu yıllık faaliyet raporunda ayrıca kamuoyuyla paylaşılacaktır.

Vergi paketi kanunlaştı

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ha­zırlanan ve vergi kanunlarında birçok yeni dü­zenlemeyi içeren vergi paketi TBMM’de ka­bul edilerek 28/7/2024 tarihinde kanunlaştı. Bu kanun ile; vergi cezalarının artırılması, bazı istisna ve indirimlerin kaldırılacağı ve kayıt dışı ekonomi ile daha güçlü bir şekilde mücadele amaçlanmıştır. Paketle birlikte, is­tisnalar nedeniyle ödenecek vergisi çıkma­yan mükelleflere yurt içi asgari kurumlar vergisi getirilmektedir.

Buna göre, kazançlarından istisna ve in­dirimler düşüldüğünde ödenecek vergisi çıkmayan mükellefler, bu indirimler dü­şülmeden önceki kurum kazançları üze­rinden artık yüzde 10 oranında asgari vergi ödeyeceklerdir. Asıl olan, adil ve uygulana­bilir bir vergi sisteminin hayata geçirilme­si olmalıdır.