Kaya gazı rüyası
Kayalar arasına sıkışmış olan gazın su basıncı kullanılarak yeryüzüne çıkarılması, enerji alanında son dönemin en çok tartışılan konusu haline geldi. Aslında; ABD, Kanada, Avustralya ve Çin gibi ülkeler için kaya gazı yeni bir konu değil. Bu ülkeler farklı miktarlarda kaya gazı üretimi yapıyor. Özellikle de Amerika, bu ligde lider durumda bulunuyor. ABD, 2000'li yılların başlarından itibaren bu alana yöneldi. Texas ve Wyoming eyaletlerinde önemli kaynaklar buldu. ABD'nin son dört yılda ürettiği kaya gazı, 200 milyar metreküpün üzerine çıktı. Bu rakam, dünyanın en büyük gaz ihracatçısı olan Rusya'nın yıllık doğal gaz ihracatından fazla (2012 tahmini 180 milyar metreküp). ABD'nin sadece Wyoming'de ürettiği kaya gazı, Türkiye'nin yıllık doğal gaz tüketiminden yüksek.
ABD üretim miktarını yıldan yıla artırıyor. Çin önümüzdeki beş yılın enerji planını yaparken, kaya gazını ilk sıraya koyuyor. Çin devletine bağlı petrol ve doğal gaz şirketi Sinopec, kaya gazı teknolojisini daha da ileriye götürmek için ABD'nin Chesapeake şirketini almaya çalışıyor. Çin şirketi Cnooc, Kanada şirketi Nexen'i bu hafta 15 milyar dolara satın aldı. Kaya gazı konusunda önemli şirketlerden birisini satın alması, teknoloji ve uzmanlaşma açısından Çin'e büyük katkı sağlar. Kanada ve Avustralya gibi emtia zengini ülkeler, bu alternatif enerji kaynağı için büyük yatırımlar yapıyor. Coğrafi açıdan bakılırsa, bizde de zengin kaynakların olması muhtemeldir. Türkiye'de Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü(MTA) tarafından yapılan bazı sondaj çalışmaları var. Büyük bir enerji şirketi de araştırma yapmak için devletten izin aldı. Enerji ithalatçısıyız. Petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artışlar, ekonomik açıdan canımızı yakıyor. Cari açık ve enflasyon gibi kronik sorunların temelinde, enerji fiyatlarındaki belirsizlikler yatıyor. İran ve Rusya'dan pahalı doğal gaz alıyoruz. İran'dan aldığımız bin metreküp doğal gaz için 500 doların üzerinde bir rakam ödüyoruz. Yüksek fiyattan aldığımız doğal gaz, zamlara yol açıyor. Kaya gazı kısa dönemde Türkiye'nin enerji sorununa bir çözüm olmayabilir. Uzun soluklu bir projedir. 2023'e yönelik planlarımızda, bu konu niçin yer almasın?
Avrupa da kaya gazı konusunda geride kaldı. Avrupa'daki gaz ve elektrik fiyatları, Amerika ve Asya'ya kıyasla çok yüksek. Avrupa'nın bu konuda geri kalmasının arkasında farklı nedenler yatıyor. Örneğin İngiltere önemli kaya gazı rezervleri buldu. Gazın çıkarılma çalışmaları sırasında bir bölgede küçük depremler yaşandı. Kaya gazı çalışmalarının buna yol açtığı iddiası ortaya atıldı. Çalışmalar yavaşlatıldı. Kaya gazının, fosil yakıt ve karbondioksit kaynağı olduğunu savunan uzmanlar da var. Avrupa'daki kaynaklar açısından, Polonya ve Fransa'nın en fazla potansiyele sahip ülkeler olduğu düşünülüyor. Ancak çevresel kaygılar nedeniyle, Fransa kaya gazı çalışmalarını yasakladı.
Kaya gazı, petrole dayanan gaz fiyatlandırmasının sonu olabilir. Başta Rusya olmak üzere, önemli gaz üreticileri, kaya gazındaki gelişmelerden rahatsız oluyor. Gaz ihracatçıları, fiyatlandırma açısından baskı altına girebilir. Türkiye gibi ithalatçı ülkelerin pazarlık gücü artabilir. Kaya gazının, doğal gazın yerini almasını beklememeliyiz. MTA, Konya ve Niğde'de çalışmalar yaptı. Bu bölgelerdeki rezervlerin, ABD'nin Wyoming eyaletindeki kaynaklara benzediği düşünülüyor. Devletin daha büyük bir bütçe ayırması, büyük enerji şirketleri ile iş birliği anlaşmalarının yapılması, her açıdan pozitif olabilir.