Katılım bankalarının “gösterge niteliğindeki” kâr payı oranları
Hükümet, kamu sermaye ile 3 katılım bankası kurulmasına karar verdi. Ziraat Bankası tarafından kurulan katılım bankası geçen hafta faaliyete geçti. Halen banka sisteminde hükümet kontrolündeki 3 kamu bankası toplam aktiflerin yüzde 27’sine sahip. Mevduatın yüzde 32’sini topluyor. Kredilerin yüzde 27’sini veriyor.
Ziraat Katılım Bankası 300 milyon dolar karşılığı 675 milyon TL sermaye ile kuruldu.Sermaye, Hazine tarafından karşılandı. Kamu katılım bankası olarak faaliyete geçecek diğer iki bankanın da yakında faaliyete geçmesi bekleniyor.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü, II. Bayezit, I.Mahmut, II.Mahmut ve Murat Paşa vakıflarının ortaklığı ile faaliyete geçecek Vakıflar Katılım Bankası’nın sermayesi de 300 milyon dolar karşılığı TL olacak.
• Halk Bankası tarafından kurulan katılım bankasının sermayesinin 1 milyar TL olacağı belirtiliyor.
Katılım bankaları tasarruf sahiplerinden topladıkları fonları faizsiz finansman prensipleri dahilinde ticaret ve sanayide değerlendirerek, oluşan kâr veya zararı tasarruf sahipleriyle paylaşırlar.
Ticaretin ve sanayinin ihtiyaç duyduğu hammadde, yarı mamul veya mamul madde, gayrimenkul, makine veya her tür teçhizatın teminini sağlamak için nakit kredi vermezler, ancak bu ihtiyaçların gerçekleşmesini sağlayacak bankacılık hizmetlerini sunarlar.
Katılım bankalarının varlık nedeni ve altın kuralı “Faizsizlik Prensibi”dir. “Faizsizlik Prensibi” nin özü de (1) Fon toplarken “sabit bir getiri” taahhüt etmemek; (2) Fon kullandırırken nakit kredi vermeyip, malı “peşin alıp vadeli satmak”tır.
Şimdilerde 32 mevduat, 4 katılım, 13 kalkınma ve yatırım bankası faaliyet halinde. Bugüne kadar kurulan 4 katılım bankasının toplam mevduattaki ve toplam banka kredilerindeki payıları yüzde 6.5 dolayında.
Türkiye’de 1985 yılında kurulan ilk katılım bankası Albaraka- Türk’ün sermayesinin yüzde 66’sı yabancılara, yüzde 11’i yerlilere aittir. Yüzde 23’ü halka açıktır. 1989 yılında kurulan Kuveyt- Türk’ün sermayesinin yüzde 82’si yabancılara, yüzde 18’i bizim Vakıflar idaremize ait.
Türkiye Finans 1991 yılında yüzde 66 yabancı, yüzde 34 yerli sermayeyle kuruldu. 1996 yılında kurulan Bank Asya’nın sermayesinin yüzde 53’ü halka açık. Diğer sermaye payları her biri yüzde 10’dan az olarak kişi ve kurumlara dağılmış durumda.
Ziraat Katılım Bankası’nın faaliyete geçtiği gün, Bank Asya Katılım Bankası’nın yönetimi BDDK ‘ya geçti. Mevdut ve yatırım bankaları ile katılım bankaları aynı şartlarda faaliyetlerini sürdürürken, mevduat ve yatırım bankalarının mevduata ödedikleri, kredilerden aldıkları faizler ile katılım bankalarının dağıttıkları kâr payları ve fon kullandırırken, aldıkları kâr paylarının arasında (açık anlatım ile faiz ve kâr payları arasında) büyük farklar olması imkansızdır.
Ancak katılım bankaları kuruluş amaçları doğrultusunda, birikimlerini katılım bankasına emanet edenlere faiz taahhüdünde bulunamıyorlar, ama vadeye göre olası kâr payı dağıtım oranlarını açıklıyorlar.
Buna vadesi dolan hesaplara dağıtılan yıllık bürüt yüzde kâr payı oranları deniliyor. Kar payı oranlarının ileriye yönelik taahhüt olmayıp, gösterge niteliği taşıdığı özellikle belirtiliyor. Bu yazının altında Katılım Bankaları Birliği tarafından açıklanan yıllık bürüt kâr payı oranları verilmektedir. Dikkati çeken katılım bankalarının altın birikimlerine de kâr payı dağıtmalarıdır.
