Kasım ithalatı 19.5-20.0 milyar dolar arası

Merkezi yönetim bütçesinde kasım ayında beklentilerin ötesinde olumlu bir tablo çıktı ortaya. Bütçe, kasım ayında 2.1 milyar lira fazla verdi, ocak-kasım döneminde de yeniden artıya geçildi. Geçen yılın ilk 11 ayını 23.5 milyar lira açıkla kapatan bütçe, bu yılın aynı dönemini 439 milyon lira fazla verdi.

Biz, bütçe verilerinden, daha doğrusu ithalde alınan KDV'den yola çıkarak kasım ayındaki ithalatın hangi düzeyde gerçekleşmiş olabileceği üzerinde durmak istiyoruz. Kasım ayında ithalde alınan KDV 4 milyar lira oldu. Kasımdaki bu tahsilat; ocak, şubat ve ağustostan sonraki en düşük tahsilat. Kasım ayı ortalama kurundan dolara çevrildiğinde 4 milyar liralık ithalde alınan KDV'nin döviz karşılığı 2.2 milyar dolar. İthalde alınan KDV'nin, toplam ithalata oranına ilişkin eğilimden yola çıkılarak yapılan hesaplama, bizi kasım ayı için 19.5 milyar dolar ile 20 milyar dolar arasında bir ithalata götürüyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre kasım ayı ihracatı 10.8 milyar dolar. TÜİK verileri de TİM rakamlarına yakın geliyor. Dolayısıyla şu durumda kasım ayını 9.0 milyar dolar civarında bir ticaret açığıyla kapatmamız sürpriz olmayacak.

Cari açığa etki

Merkez Bankası'nın ekim ayı ödemeler dengesi verilerini açıklamasından sonra yaptığımız değerlendirmede, ekim sonu itibariyle 78.6 milyar dolara ulaşan yıllık cari açığın, bir anlamda tepe noktayı gördüğünü ve kasımda gerileyebileceğini yazmıştık. Ancak, Maliye'nin bütçe açıklaması çerçevesinde ortaya çıkan kasım ayı ithalatının  muhtemel düzeyi, yıllık cari açığın kasımda da artmaya devam etme olasılığını güçlendirdi. Kasımda 8.5-9.0 milyar doların altına indirilmesi çok zor görünen dış ticaret açığının etkisiyle cari açık geçen yılın aynı ayındaki 6 milyar doların çok fazla olmasa da üstünde kalabilir. Bu da, ekim sonundaki 78.6 milyar dolarlık yıllık cari açığın, bir miktar daha artması anlamına gelecek demektir.

İşsizlik şaşırttı

Ağustos, eylül ve ekim aylarının ortalamasını gösteren ve eylül verisi olarak açıklanan işsizlik rakamları doğrusu herkesi şaşırttı. İşsizlik oranı ağustostan eylüle çok farklılık göstermez, ortaya çıkan farklılık da genellikle artış yönünde olurdu. Bu kez, ağustos döneminde yüzde 9.2 olan işsizlik oranı eylül döneminde yüzde 8.8'e indi.

Yüzde 8.8, daha genel söylersek yüzde 9'un altı pek rastlanan bir oran değil; 2005'ten bu yana hiçbir dönem yüzde 9'un altına inilebilmiş değil çünkü.

Peki nasıl oldu da böylesine sürpriz bir oran çıktı ortaya? Eylül döneminde birden yüz binlerce kişiye iş mi bulduk?

Hayır, tam tersine çalışan sayısı azaldı. Ama, çalışmak isteyenlerin sayısı daha fazla azaldı, böylece de işsizlik oranı geriledi.

Ağustos döneminde işgücü, yani çalışmak isteyenlerin sayısı 27 milyon 406 bin kişiydi. Bu kişilerin 24 milyon 884 bini istihdam edildi, 2 milyon 521 bin kişi de işsizdi. İşsizlerin, işgücüne oranı olan yüzde 9.2 de işsizlik oranını veriyordu.

Eylülde işgücü 27 milyon 147 bine indi. Bu kişilerin 24 milyon 749 binine iş verilebildi, işsiz sayısı böylece 2 milyon 398 bine geriledi, işsizlik oranı da yüzde 8.8'e indi.

Yani, eylül döneminde ortaya çıkan bu olumlu tablo istihdam artışından değil, çalışmak isteyenlerin sayısındaki gerilemeden kaynaklanıyor.

İşgücü, ağustostan eylüle 259 bin kişi azaldı. Çalışan sayısında 135 bin, işsiz sayısında da 123 bin kişilik azalma oldu.